Το κείμενο που θα διαβάσετε, το έγραψα μετά από πολλή σκέψη. Κι άλλες φορές έχω ασχοληθεί με την γλώσσα μας. Μου έπεσε στα χέρια όμως ένα βιβλίο που λέγεται ''Αρχαία Ελληνικά - Μέθοδος Κατανόησης'' και η όλη έρευνα είναι του συγγραφέα. Πάντα με συνάρπαζε η ετυμολογία, η σύνθεση, η παραγωγή λέξεων και το μεγάλο ζήτημα της Γλώσσας. '' Κάθε λέξη έχει την δική της ψυχή '', έλεγε ο Βαλαωρίτης. Διαβάζοντας λοιπόν αυτό το βιβλίο, κ ρ ά τ η σ α σ η μ ε ι ώ σ ε ι ς και αυτές τις σημειώσεις θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας.
Η γλώσσα μας είναι μία και ελληνική. Είναι η ίδια από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι και σήμερα. Άφθονες λέξεις μας προέρχονται κατευθείαν από τον Όμηρο. Τις ομιλούμε και δεν γνωρίζουμε την προέλευσή τους. Ιδίως στις σύνθετες λέξεις διακρίνεται ολοφάνερα η αρχαιότατη καταγωγή τους. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ..Απλά δεν γνωρίζουμε την σημασία ή την προέλευση πολλών λέξεων που χρησιμοποιούμε. Στην σύνθεση θα βρούμε ότι το ένα συνθετικό της λέξης προέρχεται από την αρχαιότητα.
Ωόν = αυγό. Στην ιατρική λέμε ωοθήκες...
Άρτος = ψωμί. Στην καθομιλουμένη λέμε αρτοποιείον, αρτεργάτης...
Όψον = μπουκιά άρτου. Από δω προήλθε το οψώνιο [αγορά τροφίμων ] και τα σημερινά ψώνια.
Υποδηματοποιείον = παπούτσι. Σήμερα: υποδηματοποιείον, υποδηματοποιός.Φαντάζεστε να λέγαμε παπουτσοποιείον, παπουτσοποιός;...
Θήρα = κυνήγι .Σήμερα:λαθροθήρας, χρυσοθήρας.
Πόντος = θάλασσα, αλλά ποντοπόρος, υπερπόντιος
Αεί = πάντοτε , αλλά αείμνηστος, αειθαλλής
Τύμβος = τάφος, αλλά τυμβωρύχος, επιτύμβιος
Κήδος = φροντίς, αλλά κηδεμόνας,κηδεία
Θύρα = πόρτα, αλλά παράθυρο, θυρωρός,θυροκόλλησις
Δέρκομαι = βλέπω, αλλά οξυδερκής
Οικία = σπίτι, αλλά ένοικος, άποικος, κάτοικος,συγκάτοικος, οικόσημο, οικοσυσκευή, οικιακή βοηθός
Πωλώ = πουλώ. αλλά ανθοπώλης,κρεοπώλης. Για σκεφτείτε να λέγαμε ανθοπουλείο!
Αντάω = συναντώ, αλλά λέμε αντάμα
Γλυφίς = κάθε τι σε σχήμα βέλους. Σήμερα: οδοντογλυφίδα
Ειρμός = αλλά συνειρμός
Κύλιξ = ποτήρι, αλλά κυλικείο
Δεκάζω = διαφθείρω με δώρα. Σήμερα: αδέκαστος κριτής
Δέρπω = δείπνο αλλά λέμε επιδόρπιο
Δέξις = υποδοχή, αλλά λέμε δεξίωσις
Πηδόν = το πλατύ κάτω μέρος από το κουπί. Σήμερα λέμε πηδαλιούχος, πηδάλιον
Μέσα σε τρία - τέσσερα χρόνια μαθαίνεις αγγλικά,γαλλικά...Εμείς δεν μπορούμε να μάθουμε αρχαία ελληνικά; Πόσοι από εμάς θυμούνται τελειώνοντας το σχολείο τα αρχαία; Λίγοι και σε αυτό φταίει το διδακτικό σύστημα. Μας έδιναν μία παράγραφο και εξαντλούσαμε όλη την ώρα στο χάος του συντακτικού και της γραμματικής.Δεν τα απορρίπτουμε, αλλά το καλύτερο θα ήταν να ασχολείτο η τάξις με την προσέγγιση της έννοιας του κειμένου και την ετυμολογία των λέξεων...Να μάθουμε τις εγκλίσεις, τις φωνές, αλλά να ρίξουμε πρωτίστως το βάρος μας στην κατανόηση του κειμένου και στα νοήματα που εκπέμπει το εκάστοτε θέμα.
Αν τα παιδιά μας δεν μάθουν να μιλούν σ ω σ τ ά ελληνικά, αύριο δεν θα σκέφτονται, ούτε θα αισθάνονται ελληνικά. Και σήμερα, σε αντίθεση μ' εμάς, πολλές χώρες έχουν εντάξει ως πρωτεύον μάθημα την εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών στα σχολεία τους. Η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα είναι η καλύτερα δομημένη γλώσσα, η οποία βοηθάει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Και ξένες χώρες, διάφορες έννοιες που δεν μπορούν να αποδοθούν στην γλώσσα τους, γιατί δεν περιέχονται στο λεξιλόγιο τους, τις παίρνουν αυτούσιες από τον θησαυρό των ελληνικών λέξεων...
Το γράμμα ν [νι] που το εξαφάνισαν από το τέλος των λέξεων κάποιοι ''λεξολόγοι'', όπως κατάργησαν την τρίτη κλίση των ονομάτων και ένα σωρό άλλα, είχε κυρίαρχη θέση, διότι άνοιγε τις οδούς παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο. Ευτυχώς οι Κύπριοι το έχουν κρατήσει. Ο ποιητής μας Γιάννης Ρίτσος, έλεγε ότι με την εξαφάνιση του ν από το τέλος των λέξεων, ''η γλώσσα μας απέκτησε μια μεγάλη τρύπα''...
Η γλώσσα μας είναι ενιαία ελληνική. Σήμερα μιλάμε την γλώσσα του Ομήρου, αλλά ΔΕΝ το ξέρουμε, διότι ΔΕΝ γνωρίζουμε την έννοια των λέξεων που χρησιμοποιούμε. Μακάρι να δοθεί βάρος στον πλουτισμό ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ κάθε μαθητή, που αποτελεί το αυριανό πολιτικό, ελληνικό δυναμικό της χώρας μας...
Στην σύνθεση, είναι φανερή η αρχαιοτάτη καταγωγή των λέξεων της καθομιλουμένης...Δείτε...
Λάας-λας = πέτρα, βράχος. Σήμερα λέμε λατομείο, λαξεύω.
Αλέξω = εμποδίζω, αποτρέπω, προστατεύω, οπότε Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς είναι αυτός που προστατεύει τους άνδρες του και αλεξίπτωτο, αλεξικέραυνο, αλεξίσφαιρο.
Τήλε [στον Όμηρο] = μακριά. Σήμερα: τηλέφωνο, τηλέτυπος, τηλεόραση, τηλεπάθεια, τηλεπικοινωνία.
Χειρ = χέρι. Σήμερα: χειρουργός, χειροφίλημα, εγχειρίδιο, χειριστής, χειρονομία, χειροτονώ, χειροδικώ.
Ύδωρ = νερό, αλλά λέμε υδραυλικός, υδραγωγείο, αφυδάτωση[ις], ενυδρείο, ύδρευσις,υδροφόρος,, ''εταιρεία υδάτων''
Ναυς = πλοίον, αλλά λέμε ναυμαχία, ναυτικός, ναυπηγείο, ναυπήγηση[ις], ναυαγοσώστης, ναύσταθμος, ναυτία, ναυτοδικείο[ν]
[ Την κατάληξη -ις και το τελικό ν τα έβαλα πιο πάνω σε παρένθεση, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε... Πιστεύω ότι αν πούμε τάξις αντί για τάξη και ειρηνοδικείον αντί ειρηνοδικείο, δεν θα υπάρχει Ελληνας που δεν θα τα καταλάβει...Οπότε προς τι η απόρριψις κάποιων γραμματικών τύπων;; ] Συνεχίζουμε:
Πατήρ = πατέρας. Παραμένει η Ομηρική ρίζα και λέμε: πατροκτόνος, πατρίς-δα, πατροπαράδοτο, πατρικός.
Βρύχια = τα βαθιά νερά,κι έχουμε: υποβρύχιο
Φερνή = προίκα και έχουμε: πολύφερνη νύφη
Τέλος = δαπάνη και έχουμε: πολυτελώς = πολυδάπανος
Οπτίλος [στα δωρικά] = οφθαλμός και έχουμε: κατοπτεύω, οπτικός, οπτασία
Αν δεν κρατούσαμε τις αρχαίες μας ρίζες, πώς θα σας φαινόταν αν λέγαμε,[αντί για ύδωρ] νερογωγείο, νεροφόρος, νερογόνο, νεροστατική, [αντί για ναυς] πλοιομαχία,πλοιόσταθμος,[ αντί για πατήρ] πατεροκτόνος, πατεροπαράδοτο;;;Λοιπόν; Τα ΑρχαίαΕλληνικά ελιναι νεκρά[ή] γλώσσα; Όχι βέβαια... Μέγα σφάλμα.''Εκτός κι αν έτσι διατάσσουν διάφορα ανθελληνικά, εξουσιαστικά κέντρα''...
Για να κατανοήσουμε τα Αρχαία, προχωρούμε στην σύνθεση και στα παράγωγα των λέξεων.'' Όποια λέξη των αρχαίων δεν την καταλαβαίνω,με λίγη σκέψη την συνθέτω στην νεοελληνική και την κατανοώ'' Να κάποια παραδείγματα:
Άλγος = πόνος Σήμερα: ανάλγητος, αλγεινός
Λύκη = φως Σήμερα:λυκόφως, λυκαυγές
Δαίτα = φαγητό Σήμερα συνδαιτημών[όνας]
Κλύδων = τρικυμία Σήμερα κλυδωνίζομαι
Κομώ = περιποιούμαι και έχουμε ανθοκόμος, βρεφοκόμος, νοσοκόμος
Πυξ = γροθιά και σκέφτομαι πυγμάχος
Ύλη = δάσος και σκέφτομαι υλοτόμος
Μετεωρία = ύψωμα και σκέφτομαι μετέωρα, μετεωρολογία
Αυδή = φωνή και σκέφτομαι άναυδος
Πέδον = έδαφος και σκέφτομαι οικόπεδο, στρατόπεδο
Πέδη = δέσιμο και βρίσκω χειροπέδες, τροχοπέδη
Ρις = μύτη και βρίσκω ρινορραγία, ωτορινολαρυγγολόγος
Νόστος = νοσταλγία και βρίσκω παλινόστηση[ις], νοσταλγία
Αιδώς = ντροπή και έχω το αναιδής
Κάτοπτρο = καθρέπτης και έχω το αντικατοπτρίζεται
Κέρμα = κομμάτι, και έχω το κατακερματίζω
Ιχθύς = ψάρι και έχω τοο ιχθυοτροφείο
Έλαιον = λάδι και έχω το σπορέλαιο, ελαιουργείο
Άρουρα = γη και λέω, αρουραίος ποντικός
΄Αχθος = βάρος και λέω αχθοφόρος
Αλωτός = κυριευμένος και λέω αιχμάλωτος, ευάλωτος
Χθων = γη και λέω υποχθόνιος, καταχθόνιος
Δέρη = λαιμός και λέω περιδέραιο
Αυλός = σωλήνας και λέω υδραυλικός
Πέλωρ =τέρας και λέω πελώριος
Όφλησις = χρέος και λέω εξόφληση[ις]
Λαπάρα = κοιλία και λέμε λαπαροσκόπηση, λαπαροτομία
Έδω = τρώγω και λέμε έδεσμα, εδώδιμα
Από όλα αυτά βλέπουμε ότι πανάρχαιες λέξεις ζουν σήμερα στον καθημερινό μας λόγο, είτε ως πρωτότυπες είτε ως σύνθετες. Το να γνωρίζουμε τις έννοιες των λέξεων θα μας οδηγήσει στην διαπίστωση ότι μιλούμε την γλώσσα της ομηρικής ποίησης,η οποία γλώσσα προ'υ'πήρχε χιλιάδες χρόνια πριν από τον μεγάλο μας ποιητή. Ξένες γλώσσες μεταχειρίζονται συνθέσεις από ελληνικές λέξεις '' π.χ. Ένας Γερμανός ιατρός ονόμασε α λ ε ρ γ ί α το παθολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο φάρμακο ή τροφή που παίρνει κάποιος δεν εξυπηρετεί το ΄έργο δια το οποίο ελήφθη, αλλά κάνει άλλο έργο, εξ ου και το α λ ε ρ γ ί α.''
Ετσι έχουμε πολλές λέξεις που δημιουργούνται με μεταφορική σημασία π.χ.
Πόρος = το πέρασμα. Ο πόρος του δέρματος ή του ποταμού.Με μεταφορά βγαίνει η λέξη ε ύ π ο ρος, δηλαδή αυτός που έχει πολλά περάσματα [χρήματα]. Και ά π ο ρ ο ς , αυτός που δεν έχει πολλά περάσματα [χρήματα]
Ύπουλος: Η πληγή όταν κλείνει αφήνει ουλή.Αν όμως υποτροπιάσει κάτω από την πληγή, δεν φαίνεται και είναι επικίνδυνη, Άρα ύ π ο υ λο ς είναι αυτός που κάνει κακό, χωρίς να φανεί.
.
Χαμαιτυπείον:Οι πόρνες την αρχαία εποχή, έγραφαν με ανάγλυφα γράμματα κάτω από τα πέδιλά τους διάφορα συνθήματα, όπως ''ακολούθει'', το οποίο ετυπώνετο στο χώμα, χαμαί, εξ ου και το χα- μ α ι τ υ π ε ί ο ν σημαίνει ο οίκος ανοχής...
Παράσιτος:Αν ένας καλεσμένος σε γεύμα έφερνε μαζί του έναν φίλο του ακάλεστον, αυτός ονομάζετο π α ρ ά σ ι τ ο ς , δηλαδή επήγαινε πλησίον[παρά] στο φαγητό[σίτον].Ήταν δηλαδή απρόσκλητος επισκέπτης. Από εδώ οι γιατροί πήραν τον όρο π α ρ ά σ ι τα.
Βωμολόχος:Όταν οι αρχαίοι θυσίαζαν πάνω στους βωμούς, μαζεύετο πλήθος πτωχών, για να αρπάξουν στο τέλος της θυσίας όσα σφάγια έμεναν. Αυτή όμως η ομάδα [ λόχος] φτωχών κατά την ώρα της συμπλοκής για το ποιος θα πάρει τα περισσότερα, μιλούσαν πολύ άσχημα, εκτόξευαν πολλές ύβρεις[βρισιές] και από αυτό ονομάσθηκαν β ω μ ο λ ό χ ο ι [βωμός συν λόχος]
Ευσπλαχνία:Όταν οι ιερείς μετά την θυσία λυπούντο τους φτωχούς, τους έδιναν σπλάχνα από τα ζώα που είχαν θυσιάσει και έτσι έχουμε την ε υ σ π λ α χ ν ί α [ευ συν σπλαχνία]
Ε μ β α τ ή ρ ι ο ν: Από του εμβαίνω στην μάχη, άδοντας πολεμικό τραγούδι [θούριο]
Σ τ η λ ι τ ε ύ ω = στιγματίζω. Προήλθε από τους Αρχαίους που έγραφαν πάνω σε στήλες στους δρόμους, τα ονόματα εκείνων που είχαν υποπέσει σε ηθικά παραπτώματα.
Σ υ κ ο φ ά ν τ η ς: Προήλθε από εκείνους που στην αρχαία εποχή κατηγορούσαν ψέματα κάποιους παραγωγούς ότι έκρυβαν σύκα, καθ'όσον μία εποχή οι Άρχοντες των Αθηνών απαγόρευσαν την εξαγωγή σύκων.Και σήμερα η λέξη σημαίνει αυτόν που κατηγορεί άδικα κάποιον.
.
Λ ε χ ώ ν α: Προέρχεται από το λ ε χ ώ και λ έ χ ο ς που είναι το κρεβάτι. Η γυναίκα που μόλις είχε γεννήσει παρέμενε στο κρεβάτι και λεγόταν λεχώνα.
Β ά ρ β α ρ ο ς: Ηχοποιητική λέξη. ''Κατά τον Άγγλον Ακαδημα'ι'κόν Μ.Finlay [''The ancient Greeks''] όσοι δεν είχαν μητρικήν των γλώσσαν την Ελληνικήν, η ομιλία των ηκούγετο, ως '' βαρ-βαρ- βαρ''και οι αλλόφυλοι συλλήβδην εκαλούντο βάρβαροι.''
Σ υ ν α σ π ι σ μ ό ς: Στις μάχες, όταν οι στρατιώτες έφερναν τις ασπίδες τους την μία δίπλα στην άλλη, αποτελούσαν συνασπισμό. Σήμερα η λέξη σημαίνει μία ομάδα ανθρώπων με τις ίδιες αρχές, τον ίδιο στόχο, τα ίδια ιδανικά και τα ίδια μέσα επιτεύξεως του σκοπού τους.
Ο πλούτος της Γλώσσας μας είναι τεράστιος και έχει ποτίσει τις ευρωπα'ι'κές χώρες, μα και άλλες με τον θησαυρό των λέξεων και των εννοιών τους, Μόνον η αγγλκή γλώσσα αριθμεί 40.0000 ελληνικές λέξεις, ενσωματωμένες στο λεξιλόγιό τους...Και όποτε μιά χώρα δεν μπορεί να εκφράσει ανώτερες πνευματικές ιδέες και ιατρικούς όρους, ανατρέχουν στην Ελληνική Γλώσσα και βρίσκουν αυτό που ζητούν...Πρέπει να είμαστε υπερήφανοι γι' αυτόν τον ανεκτίμητο θησαυρό και να μην επιτρέπουμε τον εκχυδα'ι'σμό του ή την πτώχευσή του.Τα τελευταία 100 και περισσότερα χρόνια, δεν έχει υπάρξει ούτε μία γλωσσική αλλαγή στην Γαλλία, η δε Γαλλική Ακαδημία επέπληξε σφοδρώς όποιον επιφανή αντιπρόσωπο του λαού δεν ομιλούσε σωστά γαλλικά και επέβαλλε στην γαλλική τηλεόραση, όπως οι παρουσιαστές ομιλούν ορθώς την γαλλικήν...
Σε μας δεν συμβαίνει αυτό και συνεχώς χρησιμοποιούν τεχνάσματα με σκοπό την απίσχναση της πιο πλούσιας γλώσσας του κόσμου...Η γλώσσα μας είναι το θεμέλιο της ύπαρξής μας ως έθνους. Αν την καταποντίσουμε, αν την αδυνατίσουμε κι άλλο, θα καταπέσει το έθνος μας, όπως θα κατακρημνιστεί μία πολυκατοικία που έχει σαθρά θεμέλια...Τα δικά μας θεμέλια έχουν αρχίσει να τα σκάβουν σιγά-σιγά, χρόνια τώρα. Καιρός είναι να αφυπνιστούμε και να πούμε: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ!! Ως εδώ ήταν... Δεν πάει άλλο!!!
Πρέπει ο καθένας μόνος του και όλοι μαζί να παλέψουμε για το γλωσσικό μας ζήτημα. Έκαστος από το δικό του μετερίζι να κάνει το θαύμα του, να αντισταθεί στον εκχυδα'ι'σμό και στην πτώχευση της ελληνικής γλώσσας, όπως τονίσαμε και πιο πάνω.
Και μην ξεχνάτε:Όποιος λαός ξεχνάει την ιστορία και τη γλώσσα του, χάνει σιγά-σιγά την εθνική του συνείδηση και οδηγείται στην αφάνεια. Δεν έχει αύριο... Γι' αυτό, ας υψώσουμε την φωνή μας...Τα ξενιτεμένα παιδιά μας που θριαμβεύουν στο εξωτερικό, αποδεικνύουν το μεγαλείο και την ευφυ'ί'α της φυλής μας.Υπάρχει ελπίδα να γυρίσουν οι νέοι μας και να σωθεί η Ελλάδα. Αρκεί να αφυπνιστούμε. Είμαστε ένα υπερήφανο γένος.. Αρκεί να σηκώσουμε ξανά το κεφάλι και να αγωνιστούμε κατά παντός υπομονευτή της εθνικής μας αξιοπρέπειάς και της ύπαρξής μας ως ενός λεύτερου κράτους με αξίες και ιδανικά... Έστω κι αν οι καιροί είναι τόσο δύσκολοι για όλους μας....
