Αλλαγή πλεύσης…

Άκουσα να λέει ο κ. Μπαμπινιώτης, αυτός ο ξεχωριστός επιστήμονας, σε μία συνέντευξή του, ότι θα προσπαθήσει να αλλάξει τον τρόπο που γίνονται οι πανελλαδικές εξετάσεις. Μακάρι. Και είθε σύντομα να πραγματοποιηθεί αυτή η πρότασή του που βρίσκει – πιστεύω- όλους σύμφωνους με αυτήν την πρόταση…Κι εγώ έχω προβληματιστεί πάνω σε αυτό το θέμα άπειρες φορές και ως γονιός, αλλά και ως δασκάλα…

Πρώτα-πρώτα, θα έπρεπε το θέμα της Παιδείας  να είναι κοινή γραμμή όλων των πολιτικών παρατάξεων…Θα έπρεπε το θέμα «ΠΑΙΔΕΙΑ» να είναι πάνω από κόμματα και ταπεινά μικροσυμφέροντα. Δυστυχώς όμως, το θέμα ΠΑΙΔΕΙΑ είναι πλέον πολιτική πράξη. Ανάλογα με το πώς θέλει τον πολίτη η εκάστοτε κυβέρνηση, τα βιβλία αλλάζουν με μεγάλη ευκολία…

Το χειρότερο είναι ότι τα τελευταία χρόνια ανάγκασαν τα παιδιά μας στην παπαγαλία, στην απαράδεκτη αποστήθιση. Όποιος θυμάται επακριβώς την ανάλογη σελίδα, με τα κόμματα, τις τελείες και τις πανομοιότυπες λέξεις, αυτός έχει τις περισσότερες πιθανότητες να μπει σε μια ανωτέρα σχολή.

Κι εμείς οι δάσκαλοι, τι ρόλο παίζουμε; Εννοώ ότι στο Δημοτικό μαθαίνουμε τα παιδιά να διαβάζουν όχι με αποστήθιση, αλλά χρησιμοποιώντας την κριτική τους σκέψη. Ας πούμε στο μάθημα της Ιστορίας. Το παραδίδω, το εξηγώ, ρωτώ απορίες, διευκρινίζω, σημειώνω τα κυριότερα σημεία.

Μετά το διαβάζουμε από μέσα και το χωρίζουμε σε ενότητες. Υπογραμμίζουμε τις πιο σπουδαίες φράσεις και γράφουμε δίπλα στο περιθώριο, το «ζουμί» του κειμένου, την βασική και ουσιαστική περίληψη των κομματιών που διαβάσαμε. Έτσι συνεχίζουμε ως το τέλος και εκ παραλλήλου εξηγούμε και τις άγνωστες λέξεις ή όποια φράση βρίσκουν τα παιδιά δυσνόητη.

Έτσι χωρίσαμε το μάθημα σε σπονδύλους και το παιδί σπίτι του, γνωρίζοντας τη βασική ραχοκοκαλιά του κειμένου, με λίγες αναγνώσεις θα μπορέσει να κατανοήσει το περιεχόμενο και να το αναπλάσει με δικά του λόγια, σε έναν σωστό, στρωτό, λιτό προφορικό λόγο που θα έχει αρχή, μέση, τέλος.

Και έχοντας κατανοήσει το κείμενο, θα μπορέσει να απαντήσει στις ερωτήσεις, μα και σε ερωτήσεις κρίσεως…

Πρέπει να επιμείνουμε στην κατανόηση των γεγονότων, γιατί πια οι τάξεις μας δεν έχουν καθαρά αμιγή πληθυσμό. Είναι πάρα πολλά τα παιδιά από άλλη χώρα που δεν ξέρουν καλά ελληνικά ή δεν ξέρουν και καθόλου. Ούτε όλα τα σχολεία έχουν τάξεις υποδοχής. Δύσκολη η θέση αυτών των παιδιών που άφησαν τη ζεστασιά του οικείου και ήρθαν να παλέψουν για μια καλύτερη ζωή σε μια άλλη χώρα με όλες τις φοβίες και τα αισθήματα μπρος το άγνωστο, της μικρής τους ηλικίας. Δύσκολη και η δουλειά του δασκάλου που πρέπει με αλτρουισμό και αγάπη περισσή να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να προσαρμοστούν και να μιλήσουν τόσο ώστε να νιώθουν άνετα στο νέο τους περιβάλλον και να εξομαλύνει διάφορες καταστάσεις. Σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα η αποστήθιση 1000 φορές δεν χωρά.

Μα, και μόνον ελληνάκια να είχε η τάξη, πάλι δεν επιτρεπόταν η παπαγαλία. Το παιδί πρέπει να φεύγει απ’ το σχολείο και να γνωρίζει με δυο λόγια να σου πει γιατί μιλάει το παρακάτω μάθημα που θα μελετήσει σπίτι.

Με το σύστημα που ανέπτυξα προηγουμένως και εφ’ όσον πρόσεξε στην τάξη, διαβάζοντας το κείμενο σπίτι με τον τρόπο που έμαθε σχολείο, θα ξαναθυμηθεί εύκολα την παράδοση, θα κατανοήσει καλύτερα το περιεχόμενο και θα μπορεί να αναπτύξει, όταν ερωτηθεί, ένα γεγονός.

Όχι όμως με αποστήθιση…Κάποια παιδιά κολλάνε σε μια λέξη και δεν μπορούν να προχωρήσουν γιατί το έχουν μάθει παπαγαλία…

Πρέπει να πείσουμε γονείς και παιδιά για τον σωστό τρόπο διαβάσματος. Και το κυριότερο, να τα ξεκολλήσουμε από το σχολικό εγχειρίδιο. Το σχολικό εγχειρίδιο είναι το άλφα και το ωμέγα, όμως, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να ψάχνουν, να ερευνούν. Όχι στη στείρα απομνημόνευση. Όχι στο κακέκτυπο της γνώσης .

Έτσι λοιπόν, υπέδειξα στα παιδιά δυο τρία βιβλία εξωσχολικά, ιστορίας. Δεν πρέπει όμως τα παιδιά να αντιγράφουν με τις ώρες και την άλλη μέρα να έρχονται στην τάξη και ούτε να διαβάσουν να μην μπορούν τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει.

Δεν πρέπει επίσης να φέρνουν ό,τι βρήκαν χωρίς κόπο στο Ίντερνετ χωρίς να του έχουν ρίξει μια ματιά.

«Παιδιά μου…Ψάξτε, βρείτε, διαβάστε, κρατήστε σημειώσεις και ελάτε αύριο να μας τις παρουσιάσετε προφορικά με βοήθημα το ανάλογο βιβλίο ή τις σημειώσεις σας». Από 20 παιδιά 3 αν το κάνουν, έχεις κέρδος…Εξετάζεις τα παιδιά ρωτώντας τα πάνω στο μάθημα του σχολικού βιβλίου. Μετά ρωτάς:

«Μήπως κάποιο παιδάκι έχει διαβάσει κάτι επί πλέον;»

Αν σηκωθούν δυο τρία χεράκια τα ρωτάς ένα ένα δίνοντας τους όσο χρόνο θέλουν για να παρουσιάσουν τις πληροφορίες τους. Συνάμα δείχνεις και τις ζωγραφιές του εξωσχολικού βιβλίου σε όλη την τάξη.

Μια χρονιά, ένα κοριτσάκι, η Βίκυ η Σασών μας είπε απ’ έξω όλη την Οδύσσεια από τις εκδόσεις Στρατίκη, μιλώντας 50 λεπτά και όταν της έλεγα να ξεκουραστεί μου έλεγε: «Δεν κουράστηκα ακόμα! Θέλω να συνεχίσω κυρία!».

Και συνέχισε δείχνοντας τις εικόνες και την πορεία του Οδυσσέα στο χάρτη του βιβλίου…Ήταν Δ’ τάξη. Στο τέλος τα παιδιά όλα σηκώθηκαν αυθόρμητα όρθια και τη χειροκροτούσαν επί δίλεπτο, φωνάζοντάς της – από μόνα τους – «Μπράβο Βίκυυυυυ!».

Την άλλη μέρα σηκώθηκαν τέσσερις μαθητές…Αυτοί μοιράστηκαν την Οδύσσεια και σε μία εβδομάδα είτε μίλησαν είτε όχι, απ’ τα 20 τα 15 παιδιά, είχαν πάρει το βιβλίο…

Υπάρχουν παιδιά που οδηγούν την τάξη…Αρκεί ο δάσκαλος να βρει τρόπο να τους δείξει το δρόμο…Και φυσικά να τους δώσει χρόνο…50 λεπτά χρειάστηκε η Βίκυ: 50 λεπτά…Αλίμονο αν έλεγα ότι μου έφαγε την ώρα…Ο δάσκαλος πρέπει να ξέρει να κοντρολάρει την ύλη και να μην ξεχνάει τους στόχους που βάζει…

Τα 50 λεπτά θα κοίταζα ή ότι ολόκληρη η τάξη ήθελε να πει απ’ έξω πληροφορίες διαβάζοντας και κάποιο άλλο βιβλίο; Εδώ κάνουμε «αμάν» να διαβάσουν ένα καλό βιβλίο τα παιδιά μας κι εγώ θα τους έκοβα τα φτερά;

Αυτό το σύστημα σε μένα τουλάχιστον δεν έχει αποτύχει. 

Στην ΣΤ’ Δημοτικού ο Στέφανος Δρακάτος, ο αδελφός του ο Σωτήρης, η Μπεατρίς Γκίτσα, έρχονταν λέγοντάς μας απ’ έξω με δικά τους λόγια πληροφορίες για τους ήρωες του 1821…Ξανά χειροκροτήματα και όρθια η τάξη ενθουσιώδης… Ακολούθησε η Σίλα, η Πολίνα, ο Ντανιέλ που ήθελαν να πουν απ’ έξω με δικά τους λόγια τις πληροφορίες τους. Η μισή τάξη αγόρασε το εξωσχολικό βιβλίο  και όσα παιδιά δεν το πήραν το δανειζόντουσαν από φίλους του στα διαλείμματα!! – ή τα Σαββατοκύριακα!  Και σε κάποια γενέθλια ακόμα, προσφέρθηκε ως δώρο!

Ο δάσκαλος βέβαια πρέπει να βρει τρόπο να επαινεί τέτοιες φιλότιμες προσπάθειες. Ας πούμε να δώσει, ΕΠΑΙΝΟ στο τέλος της χρονιάς σε καθέναν που δούλεψε ξεχωριστά και πάντα να επαινεί λεκτικά τέτοιες προσπάθειες. Για να μην ζηλέψουν  τα άλλα παιδιά  θα επαινεί  βέβαια κι εκείνους που εργάζονται σωστά μόνο με το σχολικό εγχειρίδιο:

Αν λοιπόν μάθεις τα παιδιά σου να διαβάζουν έτσι, πώς  θα τα προστατέψεις στο Λύκειο; Στο  Γυμνάσιο εντάξει,  έρχονται και σου λένε: «Ό,τι  κάνουμε κυρία, τα θυμόμαστε απ’ το Δημοτικό!» Μα, στο Λύκειο;

«Κυρία εδώ τα θέλουν παπαγαλία…Εσείς άλλα μας λέγατε…» Ναι…Όντως…Άλλα τους έλεγα και άλλα τους λέω…Πιστεύω ότι κάποια μέρα θα αλλάξει το σύστημα των Πανελλαδικών εξετάσεων…Κι ίσως δικαιωθούμε κάποτε όσοι παλέψαμε για να ’χουν τα παιδιά κριτική σκέψη και όχι παρωπίδες…

Για την ώρα ελπίζω…Και αγωνίζομαι για να ανοίξουν τα μάτια των παιδιών…Να μάθουν να σκέφτονται…Να διευρυνθούν οι ορίζοντές τους και το πνεύμα τους να φωτιστεί από την αναζωογονητική λάμψη της γνώσης με την ευρύτερη και χωρίς σύνορα, σημασίας της…

(Εμφανίσεις filonas.gr: 1.459)