ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

        Πολλές φορές, στις τάξεις του Δημοτικού, μπροστά στον όγκο της ύλης των μαθημάτων, το μάθημα της ζωγραφικής παραγκωνίζεται. Το άγχος να προλάβει ο εκπαιδευτικός την ύλη, τον κάνει να παίρνει τμήμα από την ώρα των τεχνικών για να τελειώσει το Α ή Β μάθημα... Δεν θα έπρεπε όμως ... Το μάθημα των εικαστικών έχει θαυματουργό επίδραση πάνω στις ψυχές, στη φαντασία και τον χαρακτήρα των μαθητών. Ο κατακερματισμός της ώρας συμβαίνει - όχι τόσο στις μικρές- όσο στις μεγαλύτερες τάξεις, Δ', Ε', ΣΤ', που τα μαθήματα είναι περισσότερα. 

       Ένας καλός όμως προγραμματισμός της ύλης του, θα ξαλάφρωνε τον εκπαιδευτικό και θα προσέφερε στα παιδιά την απόλαυση του συγκεκριμένου μαθήματος. 

          Σε αρκετά σχολεία υπάρχει ο ειδικός δάσκαλος των Εικαστικών, οπότε η ώρα μένει ατόφια, κάτι που προστάζει και το ωρολόγιο πρόγραμμα.Κι αυτό είναι το σωστό.Η καθηγήτρια Εικαστικών έχει τελειώσει την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, έχει πλήρη κατάρτιση και είναι αναντικατάστατη. Στα σχολεία που έχουν την δυνατότητα να συμπεριλαμβάνουν στους κόλπους τους Καθηγητή Εικαστικών, δεν επιτρέπεται να υπάρχουν αντιρρήσεις από τους άλλους συναδέλφους λέγοντας ότι μπορούν κι αυτοί να διδάξουν τεχνικά, διότι πολλοί το υποστηρίζουν, θέλοντας να εκμεταλλευτούν την ώρα αυτή, για να προχωρήσουν στα δικά τους μαθήματα, όπως Γλώσσα, Αριθμητική, Φυσική ή όπου αλλού έχουν κάποιες εκκρεμότητες.Έτσι όμως στερούν από έναν συνάδελφο την θέση που του ανήκει δικαιωματικά, κάτι που έχει επιπτώσεις στην καριέρα του και στην επιβίωσή του,ακυρώνοντας τα χρόνια εκπαίδευσής του και την ικανότητα να διδάξει εξειδικευμένα το αντικείμενο της επιστήμης του... Μα πάνω από όλα, στερούν από τους μαθητές την ευκαιρία να διδαχτούν από τον κατάλληλα εκπαιδευτικό που θα τους ανοίξει έναν άλλον κόσμο, που θα τα βοηθήσει να ανακαλύψουν τυχόν κρυμμένα ταλέντα που ίσως και τα ίδια παιδιά δεν γνώριζαν καν ότι είχαν και τα ήδη αναγνωρισμένα ταλέντα, να εξελλιχθούν.
               Όταν ήμουν φοιτήτρια στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Παλαιού Ψυχικού, μας πήγαν μια φορά για πρακτική εξάσκηση στο Κολλέγιο Αθηνών... Εκεί θα διδάσκαμε ένα μάθημα σε μία τάξη , θα μας βαθμολογούσαν οι εκεί διδάσκαλοι,κάτι που γινόταν και στο Δημοτικό του Αρσακείου και κατόπιν θα μας έκαναν μια ξενάγηση στον χώρο. Θυμάμαι τα θρανία τους, που είχαν χώρο ειδικό για τα σχολικά αντικείμενα του μαθητή, που θα μπορούσε να καθίσει και σε ατομικό θρανίο. Μα εκείνο που δεν θα ξεχάσω, ήταν η Αίθουσα Εικαστικών... Μου φάνηκε ότι ευρίσκετο στην σοφίτα, μια αίθουσα τεράστια, από άκρη σε άκρη... Εκεί εξειδικευμένοι δάσκαλοι δίδασκαν Τεχνικά... Είδα να διδάσκουν γλυπτική, σε άλλη ομάδα ζωγραφική και σε άλλη ξυλογλυπτική... Εκεί και ταλέντο να μην είχες, αποκτούσες και αν ο καλός Θεός σε είχε προικίσει με ταλέντο, τότε με την κατάλληλη εκπαίδευση, το απογείωνες...Και σκέφτηκα πόσο θα ωφελούνταν τα παιδιά όλων των Σχολείων μας, αν είχαν τέτοια ευκαιρία... Στην ΣΧΟΛΗ  ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΥ,είχαμε Καθηγήτρια εικαστικών, στο δημόσιο όμως, όχι πάντα...Όσες φορές όμως αξιωθήκαμε να έχουμε στο σχολείο Καθηγητή Εικαστικών, τα παιδιά πραγματοποιούσαν θαύματα.

                 Θυμάμαι, όταν στο 41ο και 42ο και στο 40ο, είχαμε στα εικαστικά, την καθηγήτρια Ελπίδα Δημόγιαννη. Στην ώρα των Εικαστικών τα παιδιά ευρίσκοντο σε καλλιτεχνικό οργασμό. Στις γιορτές είχαμε υπέροχα σκηνικά. Με την βοήθεια της κυρίας των Τεχνικών ζωγράφισαν  οι μαθητές εξωτερικά το σχολείο και στόλισαν τους διαδρόμους των σχολείων τους με ζωγραφικούς πίνακες που είχαν ζωγραφίσει οι ίδιοι οι μαθητές, ανταποκρινόμενοι σε προγράμματα τάξεων, όπως π.χ  έργα εμπνευσμένα από τα βιβλία του ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΜΑΡΑΚΗ και από την καλλιτεχνική δημιουργία του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΥΖΗ, ενσωματωμένα στην δράση των παιδιών, πάνω στην ζωή των μεγάλων αυτών ανδρών του πνεύματος, επί τη ονοματοδοσία των σχολείων τους. Κι αυτά μόνον σε κάποια σχολεία, διότι με την ίδια υπευθυνότητα η εν λόγω εκπαιδευτικός διδάσκει σε όποιο σχολείο τοποθετείται. Και όπου δεν υπάρχει αίθουσα για τα καλλιτεχνικά μαθήματα και η κυρία των τεχνικών δουλεύει μέσα στην τάξη με τα παιδιά της, είτε με χρώματα είτε με πηλό, τελειώνοντας, συμμαζεύει τα πάντα, αφήνοντας πίσω μια τάξη πεντακάθαρη , όπως την βρήκε. Και επί πλέον τακτοποιεί σε ειδικούς χώρους τα αντικείμενα της διδασκαλίας της, δημιουργώντας έναν δικό της, νοικοκυρεμένον χώρο...Το ότι τα παιδιά φορούν μία προστατευτική μπλούζα και προλαβαίνουν να πλύνουν τα χέρια τους αν χρειασθεί, ανάλογα με την δραστηριότητά τους, μέσα στον πρέποντα χρόνο, είναι αυτονόητο...Οι περισσότεροι καθηγητές των τεχνικών κάνουν αληθινά θαύματα στα σχολεία που δουλεύουν και τους πρέπουν συγχαρητήρια, όπως και σε κάθε εκπαιδευτικό που δίνει την ψυχή του στο λειτούργημά του...Μεγάλο ρόλο παίζει ο εμπνευσμένος διευθυντής που μπορεί να βοηθήσει τους εν λόγω συναδέλφους να ανοίξουν τα φτερά τους και να θριαμβεύσουν... Μα και ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων παίζει καθοριστικό ρόλο στο όλο θέμα...
              Και σκεφτείτε ότι ο καθηγητής των εικαστικών, όπως και όλοι οι δάσκαλοι των ειδικοτήτων, έχουν από μία ώρα σε κάθε τάξη όλου του σχολείου, το οποίο σημαίνει , ότι μέσα σε μία διδακτική ώρα, πρέπει να αποκαταστήσει την ησυχία, να διδάξει και να τακτοποιήσει και έχουν επαφή με όλα τα παιδιά του σχολείου. Άρα η διδακτική ικανότητά τους πρέπει να είναι στο ζενίθ. Για όλα αυτά επιβάλλεται να υπάρχουν οι ειδικότητες στα σχολεία και είναι μέγιστο λάθος η κατάργησή τους στις τάξεις του Λυκείου, διότι ο πολιτισμός ενός κράτους φαίνεται από το ύψος της ύπαρξης των Τεχνών που εξημερώνει τα ήθη σε όλους τους τομείς. Ακριβώς σε αυτόν τον τομέα στηρίζεται το εκπαιδευτικό σύστημα των Σκανδιναβικών κρατών που θεωρείται πρωτοπόρο και κατέχει τα πρωτεία μέσα σε όλες τις υπόλοιπες χώρες.
             Υπάρχει όμως δυστυχώς και η περίπτωση που δεν έχει διοριστεί καθηγητής Εικαστικών. 

                Σε αυτά τα σχολεία καλείται ο δάσκαλος της τάξης να διδάξει το εν λόγω μάθημα. Αν έχει κάποια ευχέρεια στο σχέδιο, τα πράγματα απλοποιούνται. Αν όμως δεν έχει σχέση καμία με το αντικείμενο, δεν πρέπει να τα παρατήσει... Τα ανάλογα βιβλία εικαστικών για τις τάξεις του Δημοτικού, θα τον βοηθήσουν αρκετά. Επίσης πρέπει να ψάξει στα βιβλιοπωλεία και για άλλα χρήσιμα βοηθήματα του έργου του. Θα καταφέρει πολλά, αρκεί να πιστέψει ο ίδιος ο δάσκαλος, ότι η ώρα των Τεχνικών δεν είναι μια χαμένη ώρα που χρησιμεύει μόνο για δεκανίκι στις υπόλοιπες σχολικές ώρες.Το ίδιο πρέπει να σκεφτεί και ο δάσκαλος που ''πιάνει'' το χέρι του. Αυτός ο συνάδελφος,αν υπάρχουν στον χώρο εργασίας του όλες οι ειδικότητες, μπορεί να χρησιμοποιήσει το ταλέντο του, βοηθώντας τον δάσκαλο των τεχνικών ή οργανώνοντας άλλες δραστηριότητες στην τάξη του, μην ακυρώνοντας όμως το έργο του συναδέλφου του. 

        Μπορεί ο εκπαιδευτικός να καταφέρει θαύματα. Τα εικαστικά έχουν διάφορες μορφές. Από κατασκευές, κολλάζ, χαρτοκοπτική έως ζωγραφική και ομαδικές εργασίες. Θα ήταν υπέροχο αν συνδύαζε και την μουσική την ώρα αυτή. 

           Σκεφτείτε. Μπορεί να διαβάσει ο δάσκαλος ή να πει μια ιστορία... Να βάλει τα παιδιά να σκεφτούν, να πουν τα συναισθήματά τους, να πουν το τι ένιωσαν, τι εικόνες τούς δημιουργήθηκαν... Και μετά να ζωγραφίσουν... Να μπει και η κατάλληλη μουσική που θα συνεπάρει όλο το τμήμα. Το συναίσθημα της πληρότητας, της δημιουργίας, θα κατακλύσει δάσκαλο και μαθητές. Ζωγραφική έκφραση βγαίνει όμως και μόνον από το άκουσμα ενός μουσικού κομματιού. 

                Άλλοτε θα δουλέψουν χωρίς μουσική, θα μιλήσουν για τους μεγάλους ζωγράφους, θα πάνε στην Εθνική Πινακοθήκη, θα δουν βιβλία με έργα μεγάλων εκπροσώπων της τέχνης. 

            Ευτυχή τα παιδιά που φοιτούν σε σχολεία που βοηθιούνται να αναπτύξουν τα ταλέντα τους και να γνωρίσουν όλες τις μορφές της τέχνης. 

                 Ο πηλός είναι φθηνός και οι μικροί μαθητές τρελαίνονται να πλάθουν τα μικρά αριστουργήματά τους. Όπως τρελαίνονται να ζωγραφίζουν με τέμπερες. 

              Το άριστο θα ήταν όπως προείπα και τόνισα, να υπήρχε δάσκαλος εικαστικών και  αίθουσα εικαστικών, με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Μην ξεχνάτε: Ο δάσκαλος προσπαθεί συνήθως μαζί με τα παιδιά να δουλέψει σε μια απλή τάξη και να έχει το άγχος να συμμαζέψει χρώματα, νερά, ό,τι σε άλλα σχολεία είναι αυτονόητο ένεκα των κατάλληλων εγκαταστάσεων που υπάρχουν. Γι' αυτό πρέπει να δείχνουμε κατανόηση στον συνάδελφο των καλλιτεχνικών που αναλαμβάνει να στήσει και όλες τις σχολικές γιορτές και τρέχει σαν σίφουνας από την μία τάξη στην άλλη και το χειρότερο, τρέχει από το ένα σχολείο στο άλλο για να συμπληρώσει τις ώρες του, αν δεν έχει την τύχη να καλύπτεται το ωρολόγιο πρόγραμμά του στο ίδιο σχολείο. 

                   Η προσφορά του, το υπογραμμίζω, είναι μεγάλη.Με τα εικαστικά το παιδί εκφράζεται, ανοίγεται, ηρεμεί και το μαγικό είναι ότι ο σωστός καθηγητής μπορεί να δει την ψυχή και το χαρακτήρα ενός μαθητή του, μέσα από τα έργα του και να βοηθήσει το έργο του βασικού διδασκάλου της τάξης. 

               Το παιδί μαθαίνει σχέδιο, μαθαίνει τη σωστή χρήση των χρωμάτων και στοιχεία προοπτικής. Και όταν ζωγραφίζει εκ του φυσικού νιώθει πολύ μεγάλη ικανοποίηση. 

                 Με τη διδασκαλία των εικαστικών, αναπτύσσει καλαισθητικές κλίσεις, εξελίσσει την καλλιτεχνική του έκφραση, αποκρυσταλλώνει κάτι ωραίο στην ψυχή του που, αργότερα μπορεί να εκφρασθεί αυτό το κάτι, με τρόπο καλλιτεχνικό. 

              Τα παιδιά αγαπούν το συγκεκριμένο μάθημα, γιατί τους μαθαίνει να εξερευνούν, να υποτάσσουν τα υλικά, να μετατρέπουν το ένα σχήμα σε άλλο και ενδιαφέρονται πάρα πολύ για το μαγευτικό ταξίδι της όλης διαδικασίας. 

               Είναι ανάγκη να προσανατολιστεί η εκπαίδευση στο να φτιάχνει ανθρώπους με κρίση, με δημιουργία, με φαντασία και όχι ρομπότ γεμάτα με στείρα γνώση. 

            Μακάρι όλοι οι εκπαιδευτικοί φορείς να νιώσουν αυτή τη μεγάλη αναγκαιότητα του μαθήματος των εικαστικών. 

               Ευλογημένοι οι παιδαγωγοί που προσφέρουν ευκαιρίες στα παιδιά ώστε να ανακαλύπτουν τα τυχόν κρυμμένα ταλέντα τους. 

                    Όλοι οι μεγάλοι παιδαγωγοί από τον Πλάτωνα μέχρι τον Χέρμπερτ Ριντ, συμφωνούν στη σπουδαιότητα της επαφής των παιδιών με τον κόσμο των αισθητικών μορφών, με τον κόσμο του μεγάλου, του ωραίου και του αληθινού. 

                Η αλήθεια είναι ότι τα Εικαστικά δεν έχουν γίνει κοινή συνείδηση και δεν έχουν λάβει ακόμα την αντάξια θέση που τους πρέπει μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. 

              Ευχή από καρδιάς να κατακτήσουν σύντομα τον χώρο που τους αρμόζει για να έχουμε αύριο αληθινά πολιτισμένους και ευαισθητοποιημένους πολίτες.