ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ (1)

Μέρος 1ο

Το λειτούργημα του εκπαιδευτικού είναι μεγαλειώδες, ιερό και το μοναδικό που σε κρατάει νέο, έστω κι αν πλησιάζεις τη σύνταξη, αρκεί να έχεις ζωογόνα επαφή με τα παιδιά που σου χαρίζουν τη δροσιά τους και ανανεώνουν τα κύτταρά σου με την αγνότητα και την αθωότητά τους. Οι χαρές που παίρνεις από το ρόλο του δασκάλου είναι απειράριθμες κι έχω μιλήσει πολλάκις γι’ αυτές. Μέσα σ’ αυτές τις χαρές εντάσσω και τις όποιες δυσκολίες συναντάμε κατά τη διάρκεια της εξασκήσεως του καθήκοντός μας, διότι η δυσκολία σε ενεργοποιεί και όταν βρεις τη λύση και χαρίσεις την ανακούφιση, η χαρά που παίρνεις είναι τόσο μεγάλη που σε ανεβάζει στα πολύτιμα υψώματα της πείρας, της γνώσης και την συναισθηματικής εξάσκησης.

Τρεις συμβουλές δίνω στους νέους συναδέλφους: α) Να έχουν απροσμέτρητη αγάπη, κατανόηση και ανησυχία για το αντικείμενο της εργασίας τους, που είναι έμψυχο, πολύτιμο, πολυσύνθετο και μοναδικό: το ΠΑΙΔΙ. β) Να διαθέτουν αμέτρητη υπομονή και να μην κοιτάξουν ποτέ το ρολόι τους. γ) Να μην μένουν μόνον στις τετριμμένες γνώσεις. Να δίνουν ερεθίσματα ν’ ανοίξουν, να διευρύνουν τους ορίζοντες των μαθητών, να εισαγάγουν δραστηριότητες που θα κινητοποιούν όλους τους μαθητές, να κερδίσουν το ενδιαφέρον τους, ώστε όλα τα παιδιά να θέλουν να έρχονται καθημερινά σχολείο, ξεχνώντας τσακωμούς, αντιζηλίες, πειράγματα, καταστάσεις που πιθανότατα υπάρχουν και στο δικό τους τμήμα.

Είπα πως μπορείς να αντλήσεις χαρά από την προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων. Δίνοντας λύση και ενώνοντας μία ολόκληρη ομάδα, νιώθεις σίγουρα υπέροχα. Διότι μην ξεχνάτε πως με την πάροδο των χρόνων, τα προβλήματα στην τάξη αυξάνονται. Αλλάζει η κοινωνική, πληθυσμιακή, πολιτιστική και οικονομική δομή. Τα παιδιά των πόλεων δεν έχουν την άπλα της επαρχίας, την πολυτέλεια της αλάνας, την ηρεμία της γειτονιάς, την επαφή με παππούδες, γιαγιάδες, ξαδέλφια, λουλούδια, ζωάκια, ποτάμια. Η πολύωρη εργασία των γονιών, η καταφυγή στην τηλεόραση, η μοναξιά του τάμπλετ, αλλοιώνουν τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά των παιδιών που γίνονται πιο μοναχικά, πιο νευρικά, πιο μελαγχολικά.

Και μην ξεχνάτε την πολιτισμική αλλαγή από το μεταναστευτικό και προσφυγικό κύμα που όλο μεγαλώνει τυραννισμένο.

Γι’ αυτό θα δείτε ότι τα προβλήματα δυστυχώς αρχίζουν από το Δημοτικό (τα οποία διαβλέπεις και στο νηπιαγωγείο). Σε μια τάξη ενός δημοτικού σχολείου, θα συναντήσεις παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ., με προβλήματα διαχείρισης θυμού, διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, ομάδων με μεγάλη απόκλιση στον οικονομικό τομέα και παιδιά από διάφορες χώρες, που εντάχθηκαν στο σχολικό σύνολο, χωρίς να ξέρουν καλά την ελληνική γλώσσα. Αν σε όλα τα σχολεία υπήρχε μια προπαρασκευαστική τάξη, τουλάχιστον ενός χρόνου, όπου εκεί τα παιδιά θα μάθαιναν πολύ καλά τη γλώσσα της χώρας που ήρθαν να ζήσουν, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα για όλους. Διότι γνωρίζοντας πλέον την γλώσσα, θα ενσωματώνονταν την άλλη χρονιά μια χαρά στην τάξη που τους άρμοζε. Τώρα έρχεται το παιδί μισοξέροντας ελληνικά, εντάσσεται στην τάξη που έπρεπε να είναι και άντε μετά το παιδάκι να ενσωματωθεί στο σύνολο. Αυτά τα παιδιά τα παίρνουν κάποιες ώρες της εβδομάδας και τους κάνουν ιδιαίτερη προετοιμασία δασκάλες ειδικής αγωγής, αλλά αυτό δεν αρκεί να καλύψει τις μεγάλες ανάγκες του παιδιού.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον αδελφούλη ενός μαθητή μου από την Μολδαβία. Ο δικός μου ήξερε αρκετά ελληνικά. Ο μικρούλης όμως ελάχιστα. Τον έβλεπα στο διάλειμμα μοναχούλη του και σκιζόταν η καρδιά μου. Περίμενε σαν θείο δώρο να τρέξει κοντά στον αδελφό του και να νιώσει σιγουριά. Όμορφο, ευγενικό παιδάκι. Τον είχα ονομάσει «Ο μικρός μας πρίγκιπας». Η τύχη τα έφερε έτσι, ώστε Ε΄ και ΣΤ΄ να τον έχω μαθητή. Χαρά μεγάλη που είχε την δασκάλα του αδελφού του και θα κάναμε μαζί και θεατρικό! Ο «μικρός μου πρίγκιπας» σε μια έκθεσή του, μου έγραψε για το πόσο φοβισμένος ένιωθε σαν πρωτοήρθε, κυρίως στο διάλειμμα, επειδή τα παιδιά δεν τον έπαιζαν εφ’ όσον δεν μιλούσε. Στην τάξη μέσα, η καλή του δασκάλα τον πρόσεχε ιδιαίτερα, αλλά μέχρι να μιλήσει σωστά, ένιωθε μεγάλη ανασφάλεια. Η δασκάλα του, ο αδερφός του κι εγώ που τον άφηνα να έρχεται στην τάξη μου μέχρι να σχολάσουμε, μιας κι ήμαστε σε μεγαλύτερη τάξη κι αυτός σε μικρότερη, έγινε το προστατευτικό πλέγμα που απάλυνε τις δύσκολες στιγμές του Σέργιου, ώσπου πια στην Ε΄ είχε ενσωματωθεί πλήρως στο τμήμα. Στη γλώσσα όμως, κυρίως στα γραπτά, είχε κάποιο μικρό προβληματάκι. Συναισθηματικά είχε απελευθερωθεί, γιατί στο τμήμα μας δεν κάναμε μόνο μάθημα. Συζητούσαμε πάρα πολύ για τη ζωή, για τις σχέσεις των ανθρώπων, για το καλό, για το κακό, για τη δικαιοσύνη. Όχι ότι στα διαλείμματα δεν θα υπήρχαν κάποιες μικροπροστριβές – κυρίως επειδή δεν ήταν άσσος στο ποδόσφαιρο – αλλά το κλίμα που είχαμε στην τάξη, αποθάρρυνε τυχόν επίδοξους ταραχοποιούς να στοχοποιήσουν τον ήρεμο, ευγενικό Σέργιο και όποια άλλα παιδιά – αγόρια ή κορίτσια – του έμοιαζαν.

Άλλη χρονιά είχα τον – ας τον πούμε – Μάριο, που είχε πρόβλημα διαχείρισης θυμού. Είχε πάει άπειρες φορές στην δασκάλα ειδικής αγωγής. Οι γονείς του για κάποιο χρονικό διάστημα συμβουλευόντουσαν και παιδοψυχολόγο. Στην περίπτωσή του όμως, τα ηνία και χίλια μάτια ανοιχτά, έπρεπε να έχει ο δάσκαλος. Αυτό το παιδάκι το έβλεπα να το στέλνει η δασκάλα του συνεχώς στον διευθυντή μέσα σε κραυγές. Και όντως από ό,τι μάθαινα, έδερνε, αντιμιλούσε, έκανε τα μύρια όσα.

Όταν παρέλαβα αυτό το τμήμα, είχα και τον Μάριο και τον – ας πούμε Δήμο – που είχε Δ.Ε.Π.Υ. Ο αγώνας που κατέβαλα μέγας, αλλά η υπομονή, η συμπαράσταση και η συνεχής συζήτηση, νίκησαν! Ήταν η χρονιά που είχα μάτια στην πλάτη, στη μέση, παντού και η εγρήγορση ήταν η καθημερινή μου παρέα. Δύο τέτοια παιδιά μπορούν να τινάξουν το τμήμα στον αέρα. Όμως δεν το τίναξαν, γιατί; Απλούστατα: προέβλεπα και έτρεχα! Δηλαδή. Ο Μάριος. Είχε όλη την καλή διάθεση και ζωγράφιζε όνειρο! Αν όμως ένα παιδί τσακωνόταν μαζί του, την τελευταία λέξη έπρεπε να την έχει αυτός, διαφορετικά γινόταν χαμός. Το είχα διαπιστώσει στα διαλείμματα. Εκεί εύκολα τσακώνεσαι. Μα επειδή δεν έριξε σωστά τη μπάλα, μα επειδή ήθελε πίσω κάποιες κάρτες που είχε δώσει προηγουμένως σε έναν «φίλο του», κι εκείνος αντιδρούσε, μα επειδή κατά λάθος τον έσπρωξε ο δείνα και αυτός παραλίγο να σκοντάψει. Χαμός στο ίσωμα! Για πότε άναβε ο καυγάς, δεν το έπαιρνες είδηση.

«Δεν μπα να φωνάζεις! Αλλού τις τρέλες σου! Κυρία πέστε του κάτι!».

«Δεν πιστεύω Μάριε ν’ αρχίσεις πάλι τα ίδια;».

«Γιατί κυρία; Εγώ φταίω; Εγώ; Αυτός ξεκίνησε! Είναι άδικο! Τώρα θα σου δείξω! Είσαι χαζός σαν τη μάνα σου!»

«Κυρία έβρισε την μάνα μου! Θα βρίσω κι εγώ τη δικιά του!».

«Τόλμα βρε αν σου βαστάει. Τόλμα! Και θα πάρει ο δ…. τη μάνα σου και όλο σου το σόι!».

Και εν ριπή οφθαλμού είχες δυο κοκόρια να παλεύουν! Ξέροντας όμως το πρόβλημα του Μάριου, γνώριζα ότι αν δεν έβαζε κάτω το άλλο παιδί και αν δεν το κτυπούσε δεν θα ηρεμούσε. Οπότε έμπαινα στη μέση, με μόνη έγνοια μου να τους χωρίσω. Χτυπούσε το κουδούνι για μέσα, ο Δήμος έφευγε για την τάξη απειλώντας: «Έχε χάρη που σε κρατά η κυρία». Κι εγώ έμπαινα στο γραφείο με τον Μάριο αγκαλιά σφιχτά, ωσότου ηρεμήσει. Κοκκίνιζε, βαριανάσαινε, ήθελε να τον αφήσω να τον «κανονίσει» κι εγώ τον ηρεμούσα λέγοντας όσα πρέπει να πεις με σταθερή φωνή, αλλά ένιωθα άγχος για την κατάστασή του. Ειδοποιούσα τον διευθυντή μου να μπει για δυο λεπτά στην τάξη μου μη μείνει ακέφαλη, ειδοποιούσα και την δασκάλα ειδικής αγωγής, που αν δεν είχε μάθημα, του κρατούσε εκείνη συντροφιά ώσπου να ηρεμήσει πλήρως. Αν είχε μάθημα γυρίζαμε στην τάξη, καθόμουν δίπλα του στο θρανίο και δεν ησύχαζα αν δεν έβλεπα ότι είχε ηρεμήσει πλήρως και δεν έριχνε βλοσυρές ματιές στον καημένο τον Δήμο.

Από εμπειρία σας λέω, ότι είτε Σχολική Σύμβουλος, είτε Διευθυντής, την δουλειά όλη σ’ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει συνειδητά να την αναλάβει ο δάσκαλος της τάξης. Αλίμονο και ξελασκάρει. Η έγνοια μου εκείνη τη χρονιά ήταν ο Μάριος και ο Δήμος.

Κάποτε έβαλα στην πόρτα τον Δεκάλογο του ευτυχισμένου παιδιού.

1. «Αν ένα παιδί έχει ζήσει σε αγάπη μεγαλώνοντας θα γίνει ένα ευτυχισμένος ενήλικας». 

2. «Αν ένα παιδί…..», κ.λπ.

Μια μέρα λοιπόν που είχαμε επίσκεψη γονέων, τελευταίος ήρθε ο πατέρας του Μάριου.

Η ώρα είχε πάει 3 μ.μ. Εκείνο το μεσημέρι έφυγα απ’ το σχολείο αφού είχε τελειώσει το «ολοήμερο», γύρω στις 4:30 μ.μ. Γιατί;

Ο Μάριος την ώρα που μιλούσα με τον πατέρα του μας διακόπτει λέγοντας:

«Είδες μπαμπά τι λέει ο δεκάλογος; Να μην χτυπάμε ποτέ το παιδί μας γιατί θα γίνει επιθετικό κι όταν μεγαλώσει θα έχει ανασφάλειες…».

Ο πατέρας του τού είπε ότι όταν κάνει κάτι τέτοιο δεν έχει άλλο μέσον να τον συνεφέρει από τις αταξίες του ή την άρνησή του να στρωθεί στο διάβασμα. Συζητήσαμε επί μακρόν. Μετά από πολλές λεπτές προσεγγίσεις από την δική μου μεριά, κατάφερα να φανερώσει ο πατέρας ότι ο Μάριος είχε πρόβλημα διαχείρισης θυμού, και ότι τον είχαν πάει και σε ειδικό για να τους δώσει μια γραμμή. Τόσα χρόνια δεν το είχε παραδεχτεί ποτέ. Είπαμε.. είπαμε… Φύγαμε όλοι ευχαριστημένοι. Τόνισα στον γονιό ιδιαίτερα όποια δυνατότητα είχε το παιδί, κάτι που όμως έκανα καθημερινά και μέσα στην τάξη για να ισορροπώ τα πράγματα. Και φυσικά πήγαινε ορισμένες ώρες και στην δασκάλα ειδικής αγωγής. Εκεί όμως ήταν ένας. Αυτός και η δασκάλα. Όταν επέστρεφε στην τάξη; Μέσα σε 18 άλλους μαθητές, δυσκολευόταν πολύ να ηρεμήσει. Μπορεί να του έφταιγε ο Ντίνος που τον κοίταζε περίεργα από την άλλη άκρη της τάξης. Ή να νόμιζε ότι ο Ιβάν του έκανε χειρονομία. Ή ήθελε να διακόψει επίμονα αν μιλούσε άλλος, για να πει κάτι που το ήξερε. Πεταγόταν συνεχώς κι εγώ έπρεπε να είμαι στην τσίτα πάντα, να μην αφήνω κανέναν παραπονεμένο, να προσπαθώ να εξισορροπώ τις καταστάσεις πάντοτε εν γρηγόρσει, παίζοντας δεκάδες ρόλους καθημερινά, ώστε να κυλήσει απρόσκοπτα και αποδοτικά για όλους η ημέρα.

Εκείνη τη χρονιά σας είπα είχα και ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ., τον Δήμο. Γι’ αυτό θα σας μιλήσω στο επόμενο κείμενό μου (Μέρος 2ο).

"Το κείμενο αυτό είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα (filonas.gr) δύο φορές. Στο τέλος αναγράφεται συμψηφισμένος ο αριθμός των προβολών και των δύο αναρτήσεων από την ιστοσελίδα αυτή".

(Εμφανίσεις filonas.gr: 226)