Η απώλεια είναι μια σκοτεινή πλευρά της ζωής μας.
Η απώλεια μαθητών είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα - όποτε συμβαίνει – και για το δάσκαλο.
Όταν χάνεται κανείς, έστω κι αν είναι «πλήρης ημερών» ή αν χάνεται από ασθένεια σε μια μεγάλη ηλικία, είναι πάντα οδυνηρό, ακόμη κι αν είναι αναμενόμενο. Το να χαθεί όμως κάποιος από ατύχημα και να βρίσκεται στη χαραυγή της νιότης του, είναι δυσβάσταχτο, γιατί πρόκειται για κάτι το απρόσμενο και άδικο, όπως άδικο είναι ό,τι κακό ακουμπάει τα παιδιά. Τα παιδιά θα έπρεπε να τα προφυλάσσει ένας άγγελος σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Θα έπρεπε ένα προστατευτικό δίχτυ να υφαινόταν γύρω τους. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει… Θα σταθώ στα ατυχήματα από τροχοφόρα. Θα δομήσω το κείμενό μου σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος θα αφήσω την ψυχή μου να σας μιλήσει συναισθηματικά για τις δικές μου μαθητικές απώλειες. Στο δεύτερο μέρος θα σταθώ πάνω στο θέμα «μηχανές». Πώς το παιδί φτάνει να ανεβεί πάνω σε μια μηχανή, τη στάση των γονιών, τη στάση της πολιτείας. Μην περιμένετε όμως ένα άρθρο με στατιστικές ή μια μεγάλη επιστημονική έρευνα. Όσα γράψω θα έχουν συναισθηματική φόρτιση, βγαλμένα μέσα από την ζωή και θα δείτε πάρα πολλά από αυτά που όλοι σκεφτόμαστε. Στο τρίτο μέρος θα αφιερώσω λίγους στίχους στους δικούς μου, αγαπημένους, χαμένους και τραυματισμένους μαθητές.
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Τριάντα χρόνια μου πήρε για να μπορέσω ν’ αντιμετωπίσω τον θάνατο ενός μαθητή μου. Ήμουν τότε καινούρια δασκάλα και είχα μαθητή τον καστανομάτη Νίκο Χατζάκη, γιό συναδέλφου. Ένα γλυκύτατο παιδί. Μετά από κάποια χρόνια, θα ήταν στην εποχή της εφηβείας του, ο Νίκος χάθηκε. Ή με μηχανάκι ή με αυτοκίνητο. Δεν θυμάμαι καλά. Οι γονείς του δώρισαν τα όργανα του αδικοχαμένου παιδιού τους, θυσία μεγίστη, προσφορά ανεκτίμητη. Επί τριάντα χρόνια δεν βρέθηκα ικανή να σταθώ απέναντι στο γεγονός και να το αντιμετωπίσω. Ένα δώρο που μου είχε κάνει ως μαθητής μου, δεν μπορούσα να το αντικρύσω σε καθημερινή βάση. Πονούσα… Είναι ένα κίτρινο πορτοφολάκι με σύνεργα μανικιούρ. Έβγαλα από μέσα μια λίμα νυχιών κι ένα τσιμπιδάκι φρυδιών για καθημερινή χρήση, το δε πορτοφολάκι με τα υπόλοιπα σύνεργα το φύλαξα σ’ ένα συρτάρι. Όποτε το άνοιγα και το έβλεπα, αμέσως μπροστά μου έβλεπα τον Νίκο στο θρανίο να με κοιτάζει με τα γλυκά του μάτια και να μου λέει για τις «Στυμφαλίδες Όρνιθες» τον άθλο του Ηρακλή. Μόνο τώρα τελευταία έφερα το δώρο του στην επιφάνεια και μπορώ να το αντικρίζω, χωρίς όμως να έχω συμφιλιωθεί ακόμη με τη φοβερή τύχη που επεφύλαξε η μοίρα στον «ξενιτεμένο» για πάντα μαθητή μου. Δεν ήθελα να το βλέπω, γιατί έτσι ξόρκιζα το κακό που τον βρήκε, κάτι που ήταν αδύνατον να αποδεχτώ. Βλέπετε ήταν και η πρώτη μου απώλεια από το πλήθος των παιδιών που πέρασαν από τα χέρια μου, μέσα σ’ αυτά τα 34 χρόνια που διδάσκω ως δασκάλα και ήμουν τότε, νεαρό κορίτσι και η αποδοχή του θανάτου ενός μαθητή μου, ήταν αδύνατη για μένα.
Δεν ξέρω την τύχη όλων των μαθητών μου. Γι’ αυτούς που έμαθα μιλώ.
Πριν λίγα χρόνια ένας άλλος μαθητής μου από το 1ο Δημοτικό Γέρακα, ο Θέμης Κούλπα, έχασε τη ζωή του στη Γέφυρα του Σταυρού τρέχοντας με τη μηχανή του αδερφού του. Κι αυτός στην εφηβεία… Ούτε αυτό μπόρεσα να το διαπραγματευτώ... Γροθιά στο στομάχι... Με πόνεσε, με τάραξε, με στοίχειωσε... Ο Θέμης… Καθόταν στο πρώτο θρανίο και κοιτούσε έξω τον ήλιο, τα πουλιά. Κι εγώ: «Συγκεντρώσου Θέμη! Στο βιβλίο! Πού βρισκόμαστε;» Ποιος καθορίζει τις τύχες μας; Ποιος γράφει την πορεία μας; Πόσες συμπτώσεις, συγκρούονται για να συμβεί το μη αναστρέψιμο χτύπημα της μοίρας; Ο φιλόζωος, στοργικός Θέμης, που πήρε το σκυλάκι που είχαν βρει τα παιδιά μου και το κράτησε με τους γονείς του σπίτι του... Πώς να πεις σ’ έναν μαθητή σου «Ώρα σου καλή…Καλό σου ταξίδι»;
Πόσα χρόνια σού παίρνει ως δασκάλα για να συνειδητοποιήσεις την απώλεια ενός μαθητή σου; Σου είναι αδιανόητο… Εσύ διδάσκεις τα παιδιά, το αύριο… Δεν μπορεί το αύριο να σβήσει… Τα παιδιά είναι το μέλλον… Αν κάποιο από αυτά πάθει κάτι, επέρχεται βραχυκύκλωμα… Αναταράζεται το σύμπαν… Αναποδογυρίζουν οι νόμοι: οι μεγάλοι φεύγουν πρώτα… Αν συμβεί το αντίθετο, σβήνουν τα φώτα… Και η ψυχική βλάβη αργεί να επουλωθεί… Και τα φώτα αργούν να ξανανάψουν και να ξαναπάρει η ζωή την φυσιολογική της πορεία… Ανεπανόρθωτο πλήγμα για τους γονείς, τ’ αδέρφια… Θέμα που με ξεπερνάει κι ούτε μπορώ να το αγγίξω. Ο Θεός ποτέ να μην φέρνει την μάνα, τον πατέρα, τον αδερφό σε τέτοια θέση… Δεν υπάρχει μεγαλύτερο μαρτύριο… Η καρδιά ξεριζώνεται για πάντα… Έρχονται τα πάνω κάτω. Και η αιμάτινη κηλίδα από τον άφατο πόνο, μένει παντοτινά εκεί, στην καταρρακωμένη πια ζωή εκείνων που μένουν πίσω… Ο Θεός ας λυπηθεί όλους μας…
Συχνά δεν επέρχεται το μοιραίο… Το ατύχημα φέρνει κάτι φρικτό… Σοβαρούς και δύσκολους να ξεπεραστούν, τραυματισμούς… Κι αυτά τα σοβαρά ατυχήματα μαθητών, μια άλλη απώλεια για τον δάσκαλο είναι… Όπως η περίπτωση του Ντανιέλ Στρούγκα:
Τον πρωτογνώρισα στην φύλαξη: «Θα κάνω εδώ όλα τα μαθήματά μου κυρία, να πάω έτοιμος σπίτι».
Ένα σκουρομάλλικο, ολοστρόγγυλο κεφαλάκι που ίσα ίσα έφτανε την έδρα… Κάτι τον τράβηξε κοντά μου… Κι όταν αργότερα έγινα δασκάλα του στην Ε΄ τάξη, ήταν όλο από πίσω μου… Να τρέξει, να βοηθήσει, να μου πάρει τα τετράδια…
Φτιάχναμε τα σκηνικά απόγευμα μαζί με την κόρη μου την Ελπίδα, για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή που ανελάμβανα κάθε χρόνο κι αυτός (ακόμη δεν ήταν μαθητής μας, πήγαινε Δ΄) καθόταν σε μιαν άκρη έτοιμος να βοηθήσει:
«Μη σας νοιάζει κυρία… Ειδοποίησα τους γονείς μου… Θα ’ρθει από δω ο αδελφός μου να με πάρει… Μα, δεν θέλετε κάτι;».
Όταν επιτέλους πήρα το τμήμα του, το Ε2, στη χριστουγεννιάτικη γιορτή μας, μάγεψε τους πάντες, ως το παιδί με το ταμπούρλο από το ομώνυμο τραγούδι της Νάνα Μούσχουρη.
Στην ΣΤ΄, μας ξετρέλανε με την επίδοσή του στο μπρέϊκ-ντανς.
Εμπιστευόταν πολύ την Αλίσια, την άλλη κόρη μου που δίδασκε μουσική. Κι ερχόταν και μ’ έβλεπε στις διακοπές του Πάσχα, όταν πια πήγαινε γυμνάσιο, γιατί έπρεπε να βρει χρόνο ελεύθερο, μιας και εδούλευε για να προσφέρει στην οικογένειά του. Οι άλλοι μου μαθητές, συνήθως, ερχόντουσαν Χριστούγεννα για να με δούνε.
Ώσπου κάποιο Πάσχα δεν ήρθε. Αργότερα έμαθα για το φοβερό αυτοκινητιστικό ατύχημα. Όταν πήγα μαζί με τον γαμπρό μου τον Λευτέρη να τον δω, σπάραξε η καρδιά μου. Δυσκολευόταν να μιλήσει. Πιο πολύ να κινηθεί. Και τα δάκρυα βρύσες που μας είδε… Έκτοτε μπήκε στο κέντρο επανένταξης με την βοήθεια του Λευτέρη του γαμπρού μου, μα αντέδρασε, βγήκε και τώρα δυσκολεύεται να ξαναμπεί γιατί δεν βρίσκει κρεβάτι. Θα δούμε αν κάτι μπορεί να ξανακάνει ο Λευτέρης, ως γυμναστής.
Φέτος θα ανεβάσω με την τάξη μου - παραμονές Χριστουγέννων - το έργο που είχα γράψει και είχε πρωταγωνιστήσει πριν χρόνια, ο Ντανιέλ, την «11η Εντολή», με πολλά τραγούδια της Μούσχουρη απ’ τον ομώνυμο δίσκο. Έδειξα στα παιδιά μου, τους τωρινούς μαθητές μου το τότε βίντεο. Συγκινήθηκαν. Μα συγκινήθηκαν πιο πολύ όταν τους είπα την ιστορία του Ντανιέλ. Αποφασίσαμε να τον φέρουμε στη γιορτή. Θα του φυλάξουμε την πιο τιμητική θέση και θα αφιερώσουμε την γιορτή μας στα παιδιά, θύματα των τροχαίων, στην άσφαλτο. Ο πατέρας του ήδη δέχθηκε. Εδώ να προσθέσω ότι όλη του η οικογένεια έχει συσπειρωθεί γύρω του και τον φροντίζουν με μεγάλη στοργή. Τέτοιες καταστάσεις αναστατώνουν ψυχικά, σωματικά, οικονομικά την οικογένεια και ο τραυματίας δεν χάνει την όρεξή του για ζωή, εάν ο στενός του περίγυρος τον αγκαλιάζει με αδιάπτωτη και αδιάλειπτη, αληθινή αγάπη και απέραντο ψυχικό κουράγιο. Κάτι που το έχει ο Ντανιέλ… Το παιδί των Χριστουγέννων… Το παιδί που ο Λευτέρης το ήθελε βοηθό του, εάν άνοιγε ποτέ γυμναστήριο ή σχολή καράτε… Ο Ντανιέλ, ο πρώτος χορευτής, που σήμερα αγωνίζεται για να ζήσει αξιοπρεπώς και να σύρει τα πόδια του με κάποια ισορροπία…Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν οι δύσκολες συνθήκες της ζωής του δεν τον είχαν μεγαλώσει τόσο γρήγορα… Αν δεν έτρεχε τόσο νωρίς για τον «άρτον ημών τον επιούσιον». Αν δεν είχε ανεξαρτητοποιηθεί τόσο γρήγορα, ένεκα της πρόωρης ωρίμανσης που ένιωθε από την προσφορά του στα οικογενειακά έξοδα…
Από μια άλλη χώρα.. Με καλή οικογένεια.. Μα με πολλές ελλείψεις… Και αδυναμία στη βοήθεια του παιδιού τους, όταν ήρθαν οι πρώτες δυσκολίες στα μαθήματα κατά την περίοδο του Γυμνασίου. Εκεί είναι η δύσκολη καμπή… Μα ποιος μπορεί να πει ότι καταλαβαίνει τις αποφάσεις και τις έγνοιες του άλλου; Μόνον αν κάψεις κι εσύ το χέρι σου στην φωτιά, γνωρίζεις ακριβώς το τι περνάει ο άλλος που έχει κι αυτός κάψει στη φωτιά το δικό του χέρι… Οπότε το «Τί έπρεπε να γίνει;» έχει δύσκολη απάντηση.
Τώρα τι γίνεται…Πώς διορθώνονται οι ανοιχτές πληγές.. Πώς μπορείς να τις κλείσεις, αυτό πια έχει σημασία… Για τον Ντανιέλ ελπίζω ακόμη… Όμως δεν παύω να έχω μεγάλο άγχος για τον γεμάτο όνειρα – πάλαι ποτέ – μαθητή μου και θεωρώ πικρή ειρωνεία της τύχης, η μοίρα να τον χτυπήσει στο πρώην πολύ δυνατό του σημείο: στα πόδια του…
Ένα βράδυ μίλησα στον Θέμη με στίχους… Ένα πρωινό έγραψα δύο κουβέντες στον Νίκο. Κι ένα μεσημέρι, σημείωσα κάποιες φράσεις για τον Ντανιέλ μου… Για τον Ντανιέλ που όταν τον σκέφτομαι δύο εικόνες έρχονται ορμητικά στο μυαλό μου.
Η πρώτη, εκείνη που ξανάπα, όταν είχαμε μόλις γνωριστεί, στην φύλαξη: δύο μάτια σκούρα κι ένα μαύρο κεφαλάκι να εξέχουν από την έδρα και να μου λένε: «Όλα εδώ θα τα τελειώσω κυρία… Όλα…».
Η δεύτερη, απόγευμα χειμωνιάτικο: Ο Ντανιέλ, μικρούλης, στη γωνία της αίθουσας να μας κοιτάζει που ζωγραφίζαμε, λέγοντας ήρεμα:
«Μη σας νοιάζει κυρία… Θα ’ρθει ο Μαρτσέλο, ο αδερφός μου, να με πάρει… Και το ισπανικό σίριαλ που βλέπω, την ΕΣΜΕΡΑΛΔΑ, θα την δω αύριο το μεσημέρι σε επανάληψη! Εσάς σκέφτομαι, πώς θα γυρίσετε στου Γκύζη, γιατί εδώ στο Γέρακα βλέπω έπιασε μπόρα…».
Εύχομαι κανένας δάσκαλος να μην έχει απώλειες. Αυτές οι απώλειες αναποδογυρίζουν τη φυσιολογική πορεία του δεδομένου κόσμου μας…
Σε αποδυναμώνει η αίσθηση ότι ένα κύτταρο ζωής χάθηκε. Δεν είναι λογικό… Διαταράσσεται το είναι σου… Εσύ διδάσκεις τη ζωή… Να μεγαλουργήσει αύριο… Να προοδεύσει, να βγάλει δικά της ανθοφόρα κλαριά, να δώσει σπόρο και για άλλη ζωή… Πώς γίνεται και αυτή η λογική αλληλουχία να ανακόπτεται; Ποια σκοτεινή δύναμη τολμά ν’ ακουμπήσει χέρι σ’ ένα από τους αγαπημένους μαθητές σου, τις πυγολαμπίδες του αύριο; Και πώς μπορούμε να αναχαιτίσουμε εμείς αυτές τις σκοτεινές δυνάμεις που επενεργούν και στην οριακή στιγμή συγκλίνουν και στερούν την πνοή από ένα νεαρό πλάσμα;
Το παιδί π ρ έ π ε ι να ζήσει, γιατί είναι η ίδια η ζωή… Κι αυτό ισχύει για όλα τα παιδιά, απ’ όλες τις χώρες της γης, απ’ όλες τις φυλές του κόσμου… Μόνο που γι’ αυτό έχουμε κι εμείς οι μεγάλοι το δικό μας μερτικό ευθύνης, ακόμη και εάν οι ποικίλες καταστάσεις της ζωής και οι γκρίζες σκιές της ειμαρμένης, πλέκουν το δικό τους αδυσώπητο ρόλο, στήνουν το δικό τους καταχθόνιο παιχνίδι - με μεγάλο μερίδιο ευθύνης - στην ζωή κάποιου αγαπημένου…
(Εμφανίσεις filonas.gr: 1.626)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου