ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ

Μέσα στη ζωή του σχολείου, υπάρχουν στιγμές που ο εκπαιδευτικός βρίσκεται μπροστά σε γεγονότα των οποίων η λύση είναι πραγματικά δύσκολη. Κάποια από αυτά είναι η βίαιη συμπεριφορά ανάμεσα κυρίως σε αγόρια – που σε μια εξελισσόμενη πορεία ενεμπλέκονται και κορίτσια – καθώς και ενέργειες με παραβατικό χαρακτήρα. Προτείνονται χιλιάδες λύσεις, οι περισσότερες όμως νιώθεις ως εκπαιδευτικός, ότι ανάγονται στη χώρα της ουτοπίας. 

Ας πάρουμε μια περίπτωση από τις πιο δύσκολες. Έχουμε έναν μαθητή με ΔΕΠΥ με αναγνωρισμένα και από το ειδικό κέντρο, μαθησιακά προβλήματα  σ υ ν  επιθετική συμπεριφορά. Αναγνωρίζει τις ελλείψεις του στην τάξη και έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Στο διάλειμμα επιτίθεται σε μικρότερους μαθητές, διότι μόνον σε αυτούς μπορεί να επιβληθεί. Συζητάς με το εν λόγω παιδί, νιώθεις ότι καταλαβαίνει όσα του λες κι εκείνη την ώρα αληθινά σου υπόσχεται ότι δεν θα επαναλάβει τέτοια συμπεριφορά. Και έρχεται η άλλη μέρα και στο διάλειμμα επαναλαμβάνεται ακριβώς το ίδιο σκηνικό. Η ειδική παιδαγωγός που παρευρίσκεται στο σχολείο, τονίζει ότι αυτά τα παιδιά, δεν έχουν όρια και ενώ  γνωρίζουν ότι κάτι είναι « κακό», θα το κάνουν, γιατί δ ε ν μπορούν να αντισταθούν στην οργή τους και στην ορμή που ξαφνικά ξυπνάει μέσα τους. Οπότε δημιουργείται ένας δυσάρεστος κύκλος. 

Ο γονιός του παιδιού που έχει αδικηθεί φωνάζει για δικαιοσύνη, τονίζοντας ότι δεν τον ενδιαφέρει το τι έχει το άλλο παιδί, γιατί δεν έχει σκοπό να κακοποιηθεί άδικα και για οποιοδήποτε λόγο το δικό του παιδί. Και φυσικά έχει απόλυτο δίκιο. Η ευθύνη πέφτει πάνω στον δάσκαλο κι αυτό είναι άδικο, γιατί το κακό μπορεί να συμβεί εν ριπή οφθαλμού σε ανύποπτο χρόνο και χώρο. Να πούμε ότι γι’ αυτές τις περιπτώσεις έχει λάβει γνώση όλος ο σύλλογος διδασκόντων σε ιδιαίτερη συνεδρίαση, ώστε όλοι να έχουν πάντα το νου τους. Πολύ δύσκολο ιδίως για τους εφημερεύοντες, οι οποίοι εποπτεύουν ένα ολόκληρο σχολείο σε κάθε διάλειμμα. Και αν συμβεί; Τι κάνεις; Τα γνωστά. Επιπλήττεις  το παιδί με το πρόβλημα προσπαθώντας να τον κάνει να καταλάβει τι έκαμε,  και παρηγορείς το αδικημένο. Αν όμως τα κρούσματα είναι συνεχόμενα αρχίζουν να εξεγείρονται τα παιδιά της τάξης του μικρού που προκαλεί τα προβλήματα. 

Ο ευσυνείδητος δάσκαλος μιλά σε καθημερινή βάση για την κατάσταση αυτή μέσα στην τάξη του. Προσπαθεί να εξηγήσει στους μαθητές του - όσο πιο διακριτικά μπορεί - το όλο θέμα. Όμως, ενώ τα παιδιά φαίνονται ότι κατανοούν κατά το 80% , γρήγορα τα ξεχνούν. Βλέπετε παιδιά είναι και τα παιδιά  αντιλαμβάνονται  με άλλο μάτι κάποια πράγματα. Μερικά θα πιστέψουν ότι η δασκάλα δικαιολογεί άδικα τον «ταραξία», παρ’ ό,τι τους έχει εξηγήσει χίλιες φορές το πρόβλημα του συμμαθητή τους. Και μερικοί άλλοι «που του τα έχουν μαζεμένα» όπως λένε - καθ’ όσον και αυτούς ενοχλεί μέσα στην τάξη - θα τον περιμένουν στο διάλειμμα για να του επιτεθούν με την παραμικρή αφορμή και για να βγάλουν το άχτι τους. «Μου πήρε τους μαρκαδόρους κυρία» ή «Μου έβρισε τη μάνα κυρία, γιατί ξέρει ότι δεν θα του κάνει κανείς τίποτα…» είναι κάποιες οργίλες φράσεις των μαθητών που θέλουν να πάρουν «το αίμα τους πίσω». Και τι γίνεται; Και στον Διευθυντή να πας την υπόθεση τι μέλει γενέσθαι; Άσε που δεν πρέπει να γίνεται συχνά αυτό για να προστατέψεις και το γόητρο του διευθυντή σου… Γιατί και ο άνθρωπος τι μπορεί να κάμει; Ούτε είναι ωραίο να λένε τα παιδιά: «Και που πήγαμε, τι μας έκανε; Τίποτα! Μόνο μας επέπληξε…» Σε συνεννόηση με τον διευθυντή, καλείται ο γονιός του παιδιού, του επιστείται η προσοχή για χιλιοστή φορά, του τονίζεται η οργή των άλλων γονέων που σιγοβράζει και επισημαίνουν ότι θα βρίσκονται σε συχνή επικοινωνία.  

Έστω και αν σε κάποιες περιπτώσεις το παιδί παίρνει από τον γιατρό του φαρμακευτική αγωγή, οι ταραχές δεν λείπουν. 

«Θέλει, αλλά δεν μπορεί να τιθασσεύσει την συμπεριφορά του», θα τονίσει η εξειδικευμένη παιδαγωγός. Αληθινά δύσκολο θέμα που συνέχεια προβληματίζει τον δάσκαλο – κυρίως – της τάξεως, ο οποίος αν έχει καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του μαθητή του, θα διακρίνει στο βάθος ένα στοργικό παιδί, πολύ τρυφερό, μπλεγμένο όμως σε έναν ιστό. 

Ο δάσκαλος αυτός έχει μεγάλο έργο, διότι ο μαθητής του θέλει εξατομικευμένη διδασκαλία, καθ’ όσον μαθησιακά, είναι σε πολύ μικρότερη τάξη από αυτήν που βρίσκεται. Εδώ συνεργάζεσαι με την δασκάλα της Ειδικής Αγωγής, η οποία παίρνει τον μαθητή στο γραφείο της  αρκετές φορές την εβδομάδα, για εξατομικευμένη διδασκαλία. 

Πολλές φορές, η  συμπεριφορά του παιδιού, δεν αλλάζει.. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο εκπαιδευτικός νιώθει ότι δεν ικανοποιεί κανέναν. Ούτε τους άλλους μαθητές και γονείς που διατείνονται ότι: «Η πολιτεία έπρεπε να είχε μεριμνήσει διαφορετικά για τέτοιες καταστάσεις», ούτε τον συγκεκριμένο μαθητή που συχνά δεν προλαβαίνει να τον προστατέψει από αιφνίδιες επιθέσεις εξοργισμένων συμμαθητών του. 

Η βοήθεια της δασκάλας Ειδικής Αγωγής, είναι καλή, αλλά ούτε σε όλα τα σχολεία υπάρχει, ούτε ο χρόνος, που διατίθεται για συνεργασία, είναι αρκετός. Η γυναίκα μπορεί να έχει και 18 παιδιά από ένα σχολείο και το καθένα να είναι μία εντελώς ξεχωριστή περίπτωση και επί πλέον από διαφορετικές τάξεις. Και να μην ξεχνάμε ότι αλλιώς είναι να κάνει μάθημα μόνο του το συγκεκριμένο αυτό παιδί με τη δασκάλα του, και αλλιώς όταν βρεθεί με εικοσιένα άλλα παιδιά. Θα αντιδράσει εντελώς διαφορετικά.

Για τις πολύ πιο ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως διάφορες μορφές αυτισμού, υπάρχει πλέον η Παράλληλη  Στήριξη. Σε αυτές τις καταστάσεις, ο εξειδικευμένος παιδαγωγός, μπορεί και να μείνει μέα στην τάξη όλες τις ώρες, δίπλα στο αυτιστικό παιδάκι. Στα δικά μου νεανικά χρόνια, οι δάσκαλοι ήμασταν εντελώς μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε το όποιο γεγονός.Ευτυχώς τώρα τα πράγματα σε αυτόν τον τομέα, άλλαξαν προς το καλύτερο.Όμως, τι γίνεται όταν μέσα στο τμήμα είναι τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις πολύ σοβαρές;; Η Παράλληλη Στήριξη θα καταφέρει να καλύψει τρία παιδιά, όταν πρέπει να είναι κοντά μόνον στο ένα;; Τι μέριμνα θα ληφθεί για τέτοια συμβάντα;;

Στάθηκα στο θέμα συμπεριφοράς με επιστημονική αναγνωρισμένη αιτιολόγηση. Υπάρχουν όμως και βίαιες συμπεριφορές από μαθητές παραμελημένους, με ενδοοικογενειακή βία ή και με απλά βίαιο χαρακτήρα. Η λίστα δεν τελειώνει ούτε εδώ… Είναι  περιπτώσεις που θα πρέπει να μας απασχολήσουν πάρα πολύ σοβαρά.

Περιμένουμε το παιδί μας ερχόμενο στο σχολείο, να είναι ελεύθερο να οραματιστεί και να αναμένει το χαμόγελο της αποδοχής, για την καλή συμπεριφορά του.Το ανατρέφουμε με αρχές και ιδανικά.«Δεν κτυπάμε, δεν σηκώνουμε χέρι, δεν μαλώνουμε». Αυτά ακούνε τα παιδιά μας στα σπίτια από τους περισσότερους γονείς τους.

Υπάρχουν όμως και γονείς που διδάσκουν: «Φάτους προτού σε φάνε. Χτύπα γιατί είσαι άνδρας. Μην χαριστείς σε κανέναν βλαμμένο που θα σου κάνει τον ξύπνιο είτε μέσα στην τάξη είτε στο διάλειμμα»

Στο διάλειμμα, ο Πάνος ήρθε κλαίγοντας:  ''Κυρία, ο Ηλίας με χτύπησε και μου ξέσχισε την μπλούζα, επειδή δεν έπιασα την μπάλα στο τέρμα και νίκησε η άλλη ομάδα!!!''  Καλείς τους γονείς του Ηλία. Έρχεται ο πατέρας: ''Παιδιά είναι!!!Αγόρια!! 'Ολο και κάτι θα βρουν για να τσακωθούν!!'' ''Ναι, αλλά κύριε Θανάση, ο γιος σας και χτύπησε και έσκισε την μπλούζα του Πάνου...Δεν είναι συμπεριφορά αυτή, επειδή δεν έπιασε την μπάλα!!''  ''Μα, γιατί το μεγαλοποιούμε τώρα το πράγμα;; Δυο φάπες έπεσαν!! Και όσο για την μπλούζα, σιγά, του παίρνουμε άλλη!!! Έχετε κάτι άλλο σοβαρό να συζητήσουμε;;'' Και μένεις ενεή...  Σμίγουν  στα σχολεία παιδιά  με διαφορετικού είδους  ανατροφή...Με διαφορετικές διδαχές να κουβαλάει ο καθένας στο κεφάλι του. Η πρώτη σύγκρουση  παρατηρείται στο διάλειμμα και αιτία συνηθέστατα, ο μέγας χαμός  για το ποδόσφαιρο. Το περιστατικό με τον Πάνο σύμηθες...Μα και την μπάλα να απαγορέψουν οι δάσκαλοι, φτιάχνουν άλλη από χαρτιά ή παίρνουν μπουκάλια νερού, αρκεί να έχουν κάτι να κλωτσάνε. Αλίμονο σ’ εκείνον τον μαθητή που δεν είναι καλός στο ποδόσφαιρο. Έτσι και χάσει την μπάλα, οι βρισιές δίνουν και παίρνουν.

Από ηλίθιος, βλαμμένος, «Φύγε! Δεν θα ξαναπαίξεις μαζί μας» μέχρι «Χαζέ! Είσαι κορίτσι! Ανίκανος…».

Η παρατήρηση στο Δημοτικό γίνεται και από τους εφημερεύοντες διδασκάλους και από τους διευθυντές. Συνήθως όμως η σύρραξη συνεχίζεται και μέσα στην τάξη και θέλει ο δάσκαλος γύρω στο τέταρτο να τα ηρεμήσει. Δεν στέλνουμε τα παιδιά αμέσως στον διευθυντή, για να κρατήσουμε κι ένα δέος γύρω από την θέση του. Αν όμως το πράγμα ξεφύγει και τα στείλεις στο γραφείο, ο Διευθυντής εκτός από νουθεσία, έστω και σε έντονο ύφος, τι άλλο μπορεί να κάνει; Ωραία. Καλεί τους γονείς. Κι αν ο γονιός είναι σαν τον πατέρα του Ηλία;; Άδικος κόπος... Φέρνει στην ανάγκη και τον Σχολικό Σύμβουλο, φωνάζει και την Δασκάλα Ειδικής Αγωγής – αν έχει το σχολείο.

Μετά – την άλλη μέρα – αν ο τάδε μαθητής εξακολουθεί να φέρεται επιθετικά στον δείνα μαθητή; Τι γίνεται; Συμβούλια διδασκάλων. Και μετά; Έρχεται η ωραία ημέρα που στέλνεις τον ταραξία στον Διευθυντή, όστις ερωτηθείς από τους συμμαθητές του «Τι έγινε στο γραφείο;» απαντά ειρωνικά: «Τι να γίνει; Τίποτε! Κάτι μου’ πε κι έφυγα! Ωραία ήταν! Θα ξαναπάω! Έτσι χάνω και το μάθημα!...». Στο Δημοτικό κάτι τέτοια, αν ο δάσκαλος είναι π ά ν τ α σε ετοιμότητα να αποτρέψει την επίθεση και να προστατέψει τον παθόντα, αν οι συνάδελφοι γνωστοποιούν στις συνεδριάσεις το είδος των περιστατικών που συμβαίνουν στις τάξεις, ώστε να ξέρουν τι θα αντιμετωπίσουν στις εφημερίες τους, αν οι εφημερίες γίνονται σωστά και τα μάτια μας είναι δεκατέσσερα σε όλα τα σημεία της αυλής, αν ελέγχουμε τις τουαλέτες αγοριών και κοριτσιών σ υ ν ε χ ώ ς, ίσως κάτι προλάβεις. Οι εφημερίες είναι δύσκολο πράγμα. Η επιτήρηση μεγάλη ευθύνη και πολύ δύσκολη. Πολλά σχολεία δεν έχουν στέγαστρο. Μες στη βροχή, στο χιόνι, στην κάψα του καλοκαιριού τρέχει ο δάσκαλος να προλάβει στριμωγμένος σ’ έναν χώρο με 200 παιδιά ή σε μια μεγάλη αυλή να επιτηρεί παιδιά που τρέχουν σαν τον άνεμο. Όχι ότι σίγουρα θα αποτρέψει ένα ατύχημα! Να είναι όμως μ π ρ ο σ τ ά   αν το παιδί πέσει ή τσακωθεί, ώστε να αντιδράσει άμεσα και για να μην κατηγορηθεί για ελλιπή επιτήρηση. Και υπάρχουν υπέροχοι εκπαιδευτικοί που τρέχουν δεξιά – αριστερά επιτηρώντας. Αν το σχολείο έχει σωστή δομή, οι νταήδες δεν πολυευδοκιμούν. Αν όμως η επιτήρηση είναι χαλαρή και η διεύθυνση αδιάφορη, το κακό σποράκι ανθίζει γρήγορα και βρίσκει προσοδοφόρο έδαφος για να επιβάλλει χίλιους δύο εκφοβισμούς. 

Από τα σχολεία που πέρασα η επιτήρηση ήταν σωστότατη. Υπέπεσε όμως στην αντίληψή μου, ότι σ’ ένα άλλο δημοτικό (δεν θα αναφέρω - για όποια αρνητικά παραδείγματα παρουσιάσω - τα ονόματα των σχολείων για ευνόητους λόγους) ένα μικρό παιδί της Α’ Δημοτικού, κυνηγημένο από έναν μεγαλόσωμο συμμαθητή του, για ένα δίμηνο χανόταν στο διάλειμμα. Κρυβόταν στο στενό  καμαράκι με τα απορρυπαντικά. Κι αυτό γινόταν περίπου επί δίμηνο... Και η δασκάλα του δ ε ν το είχε πάρει καν χαμπάρι… Εκφοβισμός από την Α’ Δημοτικού!... Σε παιδάκι, από παιδάκι… Και όλοι οι δάσκαλοι σε π λ ή ρ η άγνοια… Το θέμα είχε μεγάλη εξέλιξη και επειδή το θεωρώ τρομερά σημαντικό γεγονός, τα αναπτύσσω εκτενέστατα σε άλλο κείμενό μου. Εδώ  όμως δεν μπορούσα να μην το αναφέρω έστω και αδρομερώς...

Σε ένα γυμνάσιο, ένας παλιός μαθητής μου, βλέποντας κάποιους συμμαθητές του  από την Αλβανία, να έχουν απλώσει στο διάλειμμα, μια τεράστια σημαία της πατρίδος τους, αντέδρασε, λέγοντας  ε υ γ ε ν ι κ ά, ότι ένα ιερό σύμβολο παραμένει σπίτι μας και, τι θα γινόταν αν ένας Έλληνας άπλωνε τη σημαία του σ’ ένα σχολείο,  της  Αλβανίας, της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας;…

Αυτά θα έπρεπε να ειπωθούν από τους καθηγητές – και ίσως να ειπώθηκαν – επειδή όμως στο Γυμνάσιο είναι άλλες ηλικίες, ίσως οι καθηγητές να ήταν συμβιβαστικοί για να προλάβουν τυχόν εξεγέρσεις. Δεν έδειξαν ιδιαίτερη σημασία στο θέμα.Το αποτέλεσμα;

Το παιδί οι άλλοι το φώναξαν «ρατσιστή», τον απείλησαν άγρια και την άλλη μέρα του είπαν ότι μόλις σχόλαγε θα τον κανόνιζαν. Το αγόρι ειδοποίησε με το κινητό του τους δικούς του, οι οποίοι ερχόμενοι την ώρα του σχολάσματος, βρήκαν ομάδα εξωσχολικών φίλων της «αντίπαλης» ομάδας να περιμένουν τον γιο τους να τον «κανονίσουν» μόλις σχόλαγε.

Έγινε χαμός. Όχι απ’ το σχολείο. Οι γονείς φώναξαν, προστάτεψαν, απείλησαν. Και πήγαιναν για μέρες μέχρι να βαρεθεί η άλλη ομάδα και να νιώσουν οι ίδιοι ότι είχε επανέλθει η ασφάλεια. Μέσα στο σχολείο, το παιδί παρέμεινε απόμακρο, με επιλογή στις παρέες, όμως σαν αντίβαρο είχε την καθημερινή συζήτηση με τους δικούς του που γνώριζαν πώς να τον αποφορτίζουν και να τον καθοδηγούν. Το θέμα είναι ότι αυτό το παιδί μ ί λ η σ ε. Μίλησε στην οικογένειά του...

«Χτύπησε ο γιος μου τον Φ…..; Καλά του έκανε. Εγώ του έχω πει να πατάει επί πτωμάτων για να επιβιώσει».Τάδε έφη πατήρ παιδιού στο Δημοτικό, όταν ο Διευθυντής τον κάλεσε να του κάνει συστάσεις για την συμπεριφορά του παιδιού του, μαθητή της Δ΄ τάξης.

«Πήρες το κινητό του γιου μου; Γιατί; Ο γιος μου κυρία μου είναι άνδρας και καλά κάνει και έχει στο κινητό του τσόντες. Τώρα κύριε Διευθυντά δώσε μου πίσω το κινητό – που κακώς στο έφερε η δασκάλα του – γιατί είναι πανάκριβο και το χρειάζομαι».Τάδε έφη μητέρα αγοριού ΣΤ΄ τάξης που πιάστηκε να δείχνει σε συμμαθητές του το εκλεκτό περιεχόμενο του κινητού του! Ό, τι λοιπόν είπε η δασκάλα μέσα στην τάξη, πως ο έρωτας δηλ. είναι ωραίο πράγμα και δεν έχει σχέση με αυτά που δείχνουν κάποιες ταινίες οι οποίες διαστρεβλώνουν την αλήθεια και κάνουν κακό στην ψυχή των παιδιών που είναι στην προεφηβεία, πήγε περίπατο.Για τον συγκεκριμένο μαθητή...  Και το λέω γιατί αυτή την περίπτωση την έζησα εγώ, από πρώτο χέρι...Το παιδί ήταν μαθητής μου...

Εδώ έχει ευθύνη η οικογένεια ναι ή όχι; Και γιατί πρέπει το παιδί να φέρνει κινητό στο σχολείο; «Για να ξέρω ανά πάσα στιγμή που είναι το παιδί μου». Όσοι μεγαλώσαμε χωρίς κινητά πάθαμε κάτι; Αν συμβεί το οτιδήποτε, θα σε ενημερώσει το σχολείο. Εκτός αν πιστεύεις, ότι έχοντας ένα κινητό το παιδί σου, σου λέει πάντα την αλήθεια…. Δηλ. δεν μπορεί να σου πει ψέματα; Άσε που απαγορεύονται τα κινητά στο σχολείο και μάλιστα με κάμερα. Βέβαια, αυτά που λέω είναι ουτοπίες. Το κινητό είναι η προέκταση πλέον του χεριού σε μικρούς και μεγάλους.

Το ερώτημα είναι: Πώς μεγαλώνεις το παιδί σου; Του λες να πατά επί πτωμάτων; Του λες να μην ξεκινάει καυγάδες και να είναι διαλλακτικός;  Ή βρίσκεις μιά μέση λύση;;: «Κοίτα, δεν θα σκάψεις τον λάκκο του άλλου. Αλλά αν δεις ότι ο «άλλος» σού έχει σκάψει τον δικό σου λάκκο, δεν θα πας να πέσεις σαν βλάκας μέσα. Θα παλέψεις, θα αμυνθείς, θα φωνάξεις βοήθεια – δεν είναι ντροπή – θα ορθώσεις το ανάστημά σου».

Κι αν το παιδί παραείναι καλό, αν οι συμμαθητές δεν παίρνουν θέση, αν οι εκπαιδευτικοί είναι στον «κόσμο» τους, τότε τι κάνεις;;;

Σ’ ένα σχολείο  είναι α δ ι α ν ό η τ ο   ο Διευθυντή και οι δάσκαλοι ή οι  καθηγητές να μην ξέρουν τι γίνεται μέσα στον χώρο τους. Μπορεί ο Τάδε να μην είναι στην τάξη μου, να μην είναι μαθητής μου, όμως, αν συμβεί κάτι πρέπει να τρέξω να βοηθήσω γιατί στην ευρύτερη έννοια μαθητής μας, είναι και αυτός που πάει στο διπλανό τμήμα. Απαγορεύεται στους εκπαιδευτικούς η ΑΓΝΟΙΑ. Αν οι συμμαθητές είναι συνένοχοι, δεν μιλούν, έχουν τα στόματά τους κλειστά, το εκπαιδευτικό προσωπικό δεν μπορεί να επικαλεσθεί ως άλλοθι την ΑΓΝΟΙΑ. Δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή σου κάτι που διαιωνίζεται; Τότε δεν ενδιαφέρεσαι. Κι αν έχεις ειδοποιήσει τους ανωτέρους σου και δεν έχουν ακούσει ότι τους κρούεις τον κώδωνα του κινδύνου, πρέπει να αντικατασταθείτε όλοι πάραυτα ως ανίκανοι να υπηρετείτε το ιερό λειτούργημα που παιδαγωγεί, μορφώνει, προλαμβάνει και προφυλάσσει, το ιερό δηλ. λειτούργημα του εκπαιδευτικού.

Δεν πρέπει κανείς να ξαναπεί «αυτός φέρεται σαν ζώο». ΛΑΘΟΣ. Θα λέτε: «Αυτός φέρεται σαν τέρας ή σαν υπάνθρωπος». Τα ζώα δεν συγκρίνονται με εμάς. Το λιοντάρι θα σε φάει γιατί πεινάει και θέλει να θρέψει την οικογένειά του. Ούτε βασανιστήρια θα σου κάνει, ούτε θα σου «σκάψει τον λάκκο» ούτε θα σε κατηγορήσει, ούτε θα γελάσει εις βάρος σου. Ο συνάνθρωπός σου όμως  πιθανόν να το κάνει.

Όταν απέναντί σου στέκει κάποιος νταής που σε προκαλεί εξευτελίζοντάς σε, θέλει μεγάλη αυτοκυριαρχία να προσπεράσεις χωρίς να του μιλήσεις.  Εάν εσύ απαντήσεις, θα σε τσιγκλάει συνεχώς και κάθε μέρα, αυτό θα γίνεται, σκοινί – κορδόνι, που θα διανθίζεται από κοροϊδευτικά σχόλια τα οποία αποβλέπουν να σε κάνουν «τούρμπο» και να σπάνε πλάκα μαζί σου. Γι’ αυτό λέμε μ η ν απαντήσεις σε προκλήσεις. Κι αν αύριο επαναληφθεί, εσύ πάλι δείξε α δ ι α φ ο ρ ί α και προσπέρασε. Μια, δυό, τρεις, θα δει ότι  δεν «τσιμπάς», θα βαρεθεί την αδιαφορία σου και θα ψάξει  για άλλο θύμα.Αυτό ίσως πιάσει σε έναν μαθητή Γυμνασίου... Το παιδί όμως του Δημοτικού, δεν θα κάτσει να σκεφτεί όλα αυτά και ή θα τσακωθεί ή θα τις φάει...Είτε σαν γονιός είτε σαν δάσκαλος, πρέπει να λες συνεχώς πως εάν κάποιος τα πειράξει, να τρέξουν κατ' ευθεία σε όποιο δάσκαλο βρουν μπροστά τους και να μην μπλέξουν σε καυγά. Σου απαντούν όμως ότι ο άλλος δεν τον άφηνε από τα χέρια του, οπότε να καθίσει να τις φάει; Και βλέπεις ότι δεν μπορείς να προλάβεις όλες τις συρράξεις...

Προσωπικά αγωνιώ για όλα τα παιδιά. Οι κίνδυνοι που τα περιβάλλουν τεράστιοι και άπειροι. Γι’ αυτό και χρειάζονται δίπλα τους, σωστούς, ισχυρούς συμμάχους, γονείς, δασκάλους, συγγενείς, γνωστούς.

Τι είναι το καλύτερο που μπορεί να κάνει ένας γονιός ; Λένε: «Μιλήστε και θωρακίστε τα παιδιά σας». Εάν κάποιος του επιτεθεί, ο γιος μας ή η κόρη μας να απλώσει το χέρι, να τον κοιτάξει στα μάτια και να πει με δυνατή φωνή: «ΣΤΑΜΑΤΑ». Εάν ο άλλος δεν υποχωρήσει, τότε να μιλήσει στον δάσκαλό του/της που κινητοποιείται ασυζητητί π ά ρ α υ τ α και ο π ω σ δ ή π ο τ ε να το πει στους γονείς του/της. Εάν χρειασθεί να ειδοποιηθεί η αστυνομία για κάποια επαναλαμβανόμενη παραβατική συμπεριφορά, τότε να ειδοποιηθεί. Να ξέρετε όμως, ότι επειδή αναφερόμαστε σε παιδιά πρέπει να απολογηθούν και οι γονείς για την συμπεριφορά του ανηλίκου γιου τους (ή και της θυγατέρας τους), οι οποίοι και φέρουν την μεγίστη ευθύνη. Συμπαραστάτες τους θα βρουν σίγουρα εξειδικευμένες ομάδες ψυχολόγων και συμβούλων, α ρ κ ε ί να θέλουν να συνεργαστούν.

Έχουμε ξαναπεί ότι κάποια παιδιά γίνονται αντικείμενα χλεύης πιο εύκολα από τ’ άλλα. Τα παχουλά παιδιά, τα αδύνατα, τα κοντά, όσα φορούν γυαλάκια ή σιδεράκια και όσα έχουν μια πολύ πιο ευαίσθητη πλευρά που τα φωνάζουν «κοριτσάκια». Στον κατάλογο μπαίνουν οι καλοί μαθητές που το λιγότερο που τους παρενοχλούν είναι με τη λέξη «φυτά», οι σκεπτόμενοι μοναχικοί τύποι, όσοι δεν αγαπούν τα σπορ και κάποια αγοράκια που από την φύση τους είναι πολύ πιο θηλυκά.Εάν έχεις ένα τέτοιο παιδί – σας ρωτάω ως μάνα, δασκάλα και γιαγιά – τι θα κάνεις; Θα προσπαθήσεις να του αλλάξεις την φύση; Εάν είναι ένα χρυσό παιδί που δεν προκαλεί, ΕΣΥ θα το καταραστείς επειδή ντρέπεσαι για το τι θα πει ο περίγυρος; Δεν είπα ότι είναι εύκολο να το αποδεχθείς. Εάν όμως συμβεί ΕΣΥ πρέπει να το στηρίξεις δύο φόρες. Η Συγγρού περιμένει. Για να μην καταλήξει εκεί, στάσου δίπλα του, αγκάλιασέ το σφιχτά και πάλεψε μαζί του, διότι οι κίνδυνοι που θα αντιμετωπίσει είναι διπλάσιοι από ό, τι τα άλλα παιδιά. Όσες από αυτές τις περιπτώσεις σώθηκαν, είναι επειδή είχαν πάντα δίπλα τους σύμμαχο τρανό, την οικογένειά τους.

Το μόνο που μπορώ να πω από τα κατάβαθα της ψυχής μου, είναι: «Ο Θεός να ευλογεί τα παιδιά όλου του κόσμου και τα δικά μας».

Οι ουρανοί ας απλώσουν δίχτυ προστασίας επάνω από τις παιδικές ζωές,τις οποίες μας εμπιστεύθηκαν οι γονείς τους και η Πολιτεία. Να μην εφησυχάζουμε ποτέ. Να ενημερωνόμαστε, να ευαισθητοποιούμεθα και να έχουμε πάντα ανοιχτό μυαλό για να μπορούμε να προλάβουμε, να κατανοήσουμε και να βοηθήσουμε, στο όποιο πρόβλημα ταλανίσει τα παιδιά μας, τους μαθητές μας.

Δάσκαλοι, γονείς και κοινωνία πρέπει να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα και να μπλοκάρουμε, να εμποδίσουμε τους όποιους τραμπουκισμούς υποπέσουν στην αντίληψή μας. «Σιγά, υπερευαίσθητος είναι…. Εμείς πλάκα κάναμε…. Δεν το ξέραμε ότι θα το έπαιρνε τόσο στα σοβαρά….». Λ ά θ ο ς. Αυτό δεν είναι δικαιολογία. Άλλο πλάκα και άλλο bullying. Όταν ο άλλος βλέπεις ότι δεν γελά με το αστείο που του κάνεις, πρέπει να σταματήσεις α μ έ σ ω ς, γιατί ο «φίλος σου» φαίνεται ότι δεν το θεωρεί καθόλου αστείο αυτό που τον αναγκάζεις να υφίσταται. Κι αν το συνεχίσεις, η «πλάκα» σου γίνεται μαρτύριο και συ βασανιστής που πρέπει να λογοδοτήσεις.

Και κάτι ακόμα. Αναρωτήσου γιατί σου αρέσει να διασκεδάζεις εξευτελίζοντας τους άλλους… Μήπως εκτός από θύτης, υπήρξες κάποτε κι εσύ θύμα κάποιου ιδιότυπου bullying; Για σκέψου πώς σε ανέθρεψαν… Για σκέψου τι έπρεπε να κάνεις σε τρυφερή ηλικία για ν’ αποδείξεις ότι είσαι «άνδρας»… Κι εάν έχεις το θάρρος, ζήτα τώρα κιόλας, β ο ή θ ε ι α. Φυτά, ζώα και άνθρωποι, δεν αντέχουν πια την «αντρίκια» κακοποίησή σου…

Γεννιόμαστε αθώοι, έστω κι αν κουβαλάμε κάποιες κληρονομικότητες… Δεν θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε εξελισσόμενοι, αντί να μεγαλώνουμε διαστρεβλώνοντας ό, τι σημαίνει συμπόνια, λεπτότητα, παλληκαριά και ανθρωπιά;

Στο Δημοτικό, η κατάσταση του εκφοβισμού λέμε ότι είναι δυνατόν ακόμη να ελεγχθεί. Εκεί που τελευταία τα πράγματα έχουν αγριέψει, είναι στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο...Λυπάμαι για τους θύτες… Χαμένες ψυχές, εκτός κι αν αντιληφθούν εγκαίρως το τι τους συμβαίνει και αλλάξουν πορεία. Πλάσματα δυστυχισμένα κατά βάθος που ίσως υπέστησαν σωματική κακοποίηση από πατέρα -δυνάστη, έτοιμο πάντα να βρίσει, να γελοιοποιήσει, να χτυπήσει με την βέργα ή το ζωνάρι του... Πλάσματα αδύναμα που ντρεπόντουσαν να ρωτήσουν, γιατί είναι ανοησία το ότι μόνον στους φίλους τους ερχόταν με δώρα ένας καλός Άγιος που λεγόταν Άγιος Βασίλης. Που ίσως πέτρωσαν τα δάκρυα στο σφάξιμο του αγαπημένου τους μικρού κουνελιού. Οι άνδρες δεν κλαίνε. Τι λάθος… Οι σωστοί άνδρες κλαίνε για ό, τι ωραίο χάνεται όπως και για ό,τι υπέροχο υπάρχει και θαυμάζουμε. Και όλη την καταπιεσμένη οργή που κρύβουν μέσα τους, την ξερνούν σε κάποιον αδύναμο συμμαθητή τους...

Λυπάμαι για τα παιδιά που τα αναθρέφουνε με ιδανικά και αρχές γιατί δεν ξέρω πόσο πρέπει να ματώσουν υπερασπιζόμενοι τις ιδέες που πρεσβεύουν.

Και πάνω απ’ όλα λυπάμαι γιατί μπροστά σ’ ένα κατεστραμμένο άγαλμα, σ’ ένα μαυρισμένο από γκράφιτι Πολυτεχνείο, σ’ ένα σπασμένο δένδρο, σ’ ένα εγκαταλελειμμένο σκυλάκι, σ’ έναν ρεζιλεμένο από νταήδες μαθητή, βλέπω να ξεθωριάζει το θαυμάσιο νόημα της λέξης α ν θ ρ ω π ι ά. 

Εύχομαι να αποδοθεί η δικαιοσύνη σε ό,τι μας κατατρέχει. Και ίσως κάποιοι λίγοι εμπνευσμένοι «τρελοί» αγωνιστές, σώσουν τελικά τη γη και ξανακάνουν τον Άνθρωπο, αυτό που τον έπλασε ο Θεός: «Το πιο άξιο, δίκαιο και υπέροχο πλάσμα της Δημιουργίας Του».