Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ & Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

Μέρος 1ον

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου

Πριν αρκετές ημέρες η εξαδέλφη μου Νανά Σπαθή, εξαίρετη ιατρός και πολυπράγμων ως άνθρωπος, μου ανέφερε ένα γεγονός το οποίο πρόσφατα είχε διαβάσει και το οποίο με ενθουσίασε. Απ’ τα πρώτα στοιχεία που μου έδωσε, έψαξα και κατάφερα να μάθω κάποια επί πλέον πράγματα γύρω από τον προστάτη Άγιο του νησιού μας, της Κεφαλλονιάς, τον πολιούχο και πανσεβάσμιο Άγιο Γεράσιμο.

Νόμιζα ότι γνώριζα πάρα πολλά για τον πολυαγαπημένο Άγιο του νησιού μας, να όμως που κάτι μου είχε διαφύγει. Γι’ αυτό είναι πάντα διαχρονική και σοφή η ρήση: «Γηράσκω αεί διδασκόμενος».

Επειδή όμως το θέμα είναι μεγάλο, σκέφτηκα να σας το παρουσιάσω σε τρία μέρη. Στο πρώτο, δίνω τον ιστορικό φόντο εκείνης της εποχής, για να σας στήσω έστω και αδρομερώς τον καμβά, πάνω στον οποίο συνετελέσθη μία από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες μεταξύ Χριστιανισμού και Ισλαμισμού.

Στο 2ο μέρος θα αναφερθώ στον Άγιο Γεράσιμο, τον προστάτη της Κεφαλονιάς και της συνεισφοράς του στο συνταρακτικό εκείνο γεγονός.

Στο 3ο μέρος αναφέρω λίγα για τον βίο του Αγίου, κάποιες παραδόσεις και μερικές αναμνήσεις. Επίσης, τα τρία μέρη, σημειώνω, δεν έχουν το ίδιο βάρος και το ίδιο ύφος γραφής.

Δεν σας κρύβω ότι η καρδιά μου φτερούγισε πολλές-πολλές φορές στο τρίτο μέρος, διότι, ως Κεφαλλονίτισσα που είμαι, νιώθω ιδιαίτερο σεβασμό, αλλά και ανυπόκριτη αγάπη για τον Άγιό μας. Φαντασθείτε ότι όταν πηγαίνω στην εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου που ανήκω, πρώτα προσκυνώ τον Άγιο Γεράσιμο και χαμογελώ ευτυχισμένη, λες και βλέπω έναν πολυαγαπημένο, ουράνιο συγγενή μου!… Κι αυτό, γιατί οι απανταχού Κεφαλλονήτες, έχουν ιδιαίτερη σχέση με τον προστάτη του νησιού μας…

Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα με τη σειρά.

Βρισκόμαστε στα 1570 μ.Χ. Ο Σουλτάνος Σελήμ Β΄ με τις στρατιές του, καταλαμβάνουν την Κύπρο, σφάζουν όλους τους Ενετούς που παραδόθηκαν, αιματοκυλούν χριστιανικά κράτη και αναστατώνουν τη Δύση.

Οι Οθωμανοί λυμαίνονται όλη την Μεσόγειο και αποβλέπουν απροκάλυπτα και προκλητικά τόσο στα εδάφη, όσο και στο εμπόριο των κρατών της Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι φυσικά το αντελήφθησαν. Τότε Πάπας ήταν ο Πίος ο Ε΄. Με τις ευλογίες του σχηματίστηκε (25 Μαΐου 1571) ο Ιερός Αντιτουρκικός Συνασπισμός, που αποτελείτο από την Ισπανία, Βενετία, Ρώμη, Γένοβα, Σαβοΐα, Μάλτα και το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών. Ο συμμαχικός στόλος αριθμεί 285 πλοία, 28.000 πεζούς, εκ των οποίων 8.000 είναι Έλληνες.

Ο χριστιανικός στόλος, 16 Σεπτεμβρίου 1571 αποπλέει από τη Σικελία. Φθάνει στην Κεφαλονιά 10 ημέρες αργότερα. Ο Χριστιανικός και ο Ισλαμικός στόλος συναντήθηκαν στις 7 Οκτωβρίου 1571 σε μια περιοχή που τότε ελέγετο «Κόλπος της Ναυπάκτου». Η ναυμαχία ήταν τρομαχτική. Εκείνοι που έχασαν ήταν οι Οθωμανοί, παρά τη μεγάλη βοήθεια που είχαν από τον αιγυπτιακό και αλγερινό στόλο. Είχαν συγκεντρώσει περίπου 280 (κατ’ άλλους 273) καράβια και 47.000 ναύτες. Σώθηκαν μόνον 35 πλοία (40 κατ’ άλλους), όσο για τους νεκρούς τους, υπολογίζονται στις 20.000 (κατ’ άλλους 30.000), με 15.000 αιχμαλώτους, εκ των οποίων οι 1.500 ήταν Έλληνες.

Η ναυμαχία για την ακρίβεια έγινε στις 7 Οκτωβρίου 1571 στην είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου, κοντά στις νήσους νότιες Εχινάδες, παρά το Ακρωτήριο Σκρόφα. Η ονομασία της προήλθε από την θέση του Κόλπου, επειδή τότε ολόκληρος ο Κόλπος λεγόταν από τους Ενετούς «Κόλπος της Ναυπάκτου».

Ο χριστιανικός στόλος είχε 8.000 νεκρούς και απώλεσαν μόνο 20 γαλέρες (κατ’ άλλους 15). Όμως, το μεγαλύτερο μερτικό του θανάτου, ανήκε δυστυχώς στους Έλληνες. Κι αυτό, επειδή κωπηλάτες, τόσο στα Ευρωπαϊκά, όσο και στα Οθωμανικά πλοία, ήταν Έλληνες… 15.000 ήταν μόνο οι βίαια στρατολογημένοι στις τούρκικες γαλέρες. 38.000 άνδρες ήταν το χριστιανικό πλήρωμα από τις οποίες 15.000 ήταν Έλληνες από τα Εφτάνησα και την Κρήτη. Στον προαύλιο χώρο της Καθολικής Εκκλησίας SantaMariadellaVictoria, στο Αργοστόλι, έθαψαν πολλούς νεκρούς της ναυμαχίας.

Στην πρώτη γραμμή ευρίσκοντο πλούσιοι Έλληνες, που είχαν εξοπλίσει πλοία. Ανάμεσά τους, ο αδελφός του ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, Μανούσος Θεοτοκόπουλος, Κρητικός, ο Μαρίνος Σιγούρος, Ζακυνθινός και ο Στυλιανός Χαλικιόπουλος, Κερκυραίος.

Αρχηγοί: α) Δον Ιωάννης ο Αυστριακός

β) Καπουδάν πασάς Αλή Ζαζέ μουεζίν

Οι ιστορικοί αποφαίνονται ότι 30% ή και 40% των νεκρών ήταν Έλληνες. Ευτυχώς που αρκετοί Έλληνες οι οποίοι είχαν στρατολογηθεί με τη βία από τους Τούρκους (περίπου 1.500 άτομα) απελευθερώθηκαν. Να συμπληρώσω ότι η νυχτερινή καταιγίδα, διέλυσε όσα τουρκικά πλοία είχαν διαφύγει.

Σε αυτήν τη ναυμαχία πολέμησε και ο γνωστός συγγραφέας του «Δον Κιχώτη», Μιγκουέλ Θερβάντες, όπου εδώ έχασε το χέρι του. Για την ναυμαχία είπε: «Ήταν η μεγαλοπρεπέστερη στιγμή που γνώρισαν οι περασμένοι ή τούτοι οι σημερινοί καιροί ή που θα δούνε οι μελλούμενοι».

Ο Μιγκέλ Θερβάντες, αν και άρρωστος με πυρετό εκείνη την ημέρα, πολέμησε ηρωικά. Πληγώθηκε τρεις φορές από σφαίρα. Οι δύο τον πέτυχαν στο στήθος – ευτυχώς όχι θανάσιμα – και η τρίτη του αχρήστευσε μόνιμα το αριστερό χέρι «προς δόξα του δεξιού», όπως έλεγε χαμογελώντας, καθώς αναλογιζόταν τον θρίαμβο που είχε αργότερα το έργο του «Δον Κιχώτης».

Έλεγε ακόμη ότι ένιωθε μεγάλη υπερηφάνεια για την συμμετοχή του στην μεγαλειώδη ναυμαχία και συμπλήρωνε ότι «Την ημέρα εκείνη διαλύθηκε σε όλον τον κόσμο η μέχρι τότε υφιστάμενη πεποίθηση, ότι οι Τούρκοι ήταν στη θάλασσα αήττητοι».

Η σημασία της ναυμαχίας ήταν μεγίστη για τον Χριστιανικό κόσμο, δυστυχώς όμως, δεν την εκμεταλλεύτηκαν οι νικητές, με αποτέλεσμα η οργή των Τούρκων να ξεσπάσει αμείλικτη πάνω στους ανήμπορους Έλληνες, με τρομερές θηριωδίες. Επαναστάτησαν με ελπίδα οι; Μάνη, Πάτρα, Αίγιο, Γαλαξίδι, Πάργα, Ηγουμενίτσα, Βόνιτσα, Άνδρος, Πάρος, Νάξος, αλλά καταπνίγηκε στο αίμα κάθε ηρωική αντίστασή τους.

Ούτε η Κωνσταντινούπολη ξανάγινε Ελληνική κι αυτό γιατί υπήρχαν φοβεροί ανταγωνισμοί. Οπότε ο Σουλτάνος ξαναβγήκε στη Μεσόγειο…

Η παραπάνω ναυμαχία αποτέλεσε ιστορικό σταθμό στην ναυτική τακτική, καθώς και στη ναυπηγική.

Μετά την ναυμαχία της Ναυπάκτου έπαψαν να ναυπηγούνται τα πλοία που κινούνταν με κωπηλάτες. Από την Αργοναυτική Εκστρατεία και 2.500 χρόνια μετά, ήρθε η ώρα που έληξε η ιστορία του κουπιού ως κινητήρια δύναμη πλοίων. Αμέσως ξεκίνησε η κατασκευή ιστιοφόρων πλοίων που κράτησαν για πέντε αιώνες. Μετά ήρθε ο ατμός και ο σίδηρος.

Το τι επιπτώσεις είχε η ναυμαχία της Ναυπάκτου στην Κεφαλλονιά, παρουσιάζονται στο νησί σε συχνές ενημερωτικές ημερίδες. Όπως το 2013, που πραγματοποιήθηκε παρουσία του Αντιπεριφερειάρχη Κεφαλληνίας και Ιθάκης, Σωτήρη Κουρή και πλήθος κόσμου. Συμπληρώνοντο τότε 442 έτη. Η εκδήλωση έγινε στο Δημοτικό Θέατρο του Αργοστολιού. «Ο Κέφαλος». Η ακριβής θέση της ναυμαχίας ήταν ο θαλάσσιος χώρος του Πατραϊκού κόλπου, της Κεφαλλονιάς και της Ιθάκης, κοντά στις νήσους Εχινάδες. Ο Νομίατρος και Πρόεδρος των Εφέδρων Αξιωματικών Κεφαλληνίας Γιώργος Κουρής, υποστήριξε ότι η ναυμαχία μπορεί να είναι γνωστή ως της Ναυπάκτου, αλλά η Κεφαλλονιά ήταν που είχε άμεση συμμετοχή σ’ αυτήν. «Άλλος έχει το όνομα κι άλλος την χάρη», υπογράμμισε.

Ο Σωτήρης Κουρής τόνισε ιδιαίτερα το ότι η Κεφαλλονιά με ηρωισμό διατήρησε την ελληνικότητά της, παρά την ενετική κατοχή που ακολούθησε. Η ελληνικότητα και το ελληνικό φρόνημα των Κεφαλλήνων παρέμεινε υψηλό σε κάθε δυτική κατοχή που πάτησε τα ιερά της χώματα. Αυτό βέβαια είναι γνωστό σε όλους και γραμμένο με φωτεινά γράμματα στο βαρύ βιβλίο της Ιστορίας της Ελλάδος…

Δημοτικά τραγούδια, ζωγραφικοί πίνακες, αγάλματα, τάπητες τοίχου, λάβαρα, χαρακτικά απεικόνισαν σε δύση και Ελλάδα το μέγα γεγονός της Ναυπάκτου. Την κάθε πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου, εορτάζεται η Ναυμαχία σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη. Η Ναύπακτος είναι πόλη αδελφοποιημένη με την πόλη της Ισπανίας Ποντεβέρδα και με την πόλη Μαρίνο της Ρώμης από το 2004. Σε αυτήν την πόλη, τη ναυμαχία της Ναυπάκτου τη διδάσκονται τα παιδιά με το που θα πάνε στο Δημοτικό Σχολείο.

Στο λιμάνι της Ναυπάκτου υπάρχει το Πολιτιστικό Πάρκο Θερβάντες, όπου υπάρχει και το άγαλμα του Μιγκουέλ ντε Θερβάντες. Στο δυτικό ενετικό τείχος του κάστρου κοντά στο λιμάνι, στον Πύργο του Μπότσαρη, λειτουργεί μόνιμη έκθεση και υπάρχουν άφθονα, άφθαστης τέχνης καλλιτεχνήματα, όλα με θέμα τις διάφορες φάσεις της Ναυμαχίας.

Στην Κεφαλλονιά οι κρατούντες υποσχέθηκαν ότι θα φροντίσουν να μοιραστούν στους μαθητές δύο βιβλία με την μεγάλη ιστορία του νησιού μας.

Ο Ναύαρχος Γκραβιέ έγραψε: «Η τύχη του κόσμου τρεις φορές εξαρτήθηκε από την έκβαση μιας τεράστιας ναυτικής σύρραξης: στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στο Άκτιο και στη Ναύπακτο»

Μέρος 2ο

Η συμβολή του Αγίου στην Ναυμαχία

Ολόκληρη πολύχρονη μελέτη έχει γίνει από την Ευριδίκη Λειβαδά – Ντούκα, της οποία τα ταλέντα είναι πολλά. Πάρα πολλές οι παντός τύπου πολιτιστικές της δραστηριότητες, που την καθιστούν πολύτιμο και δραστήριο μέλος των πολιτών του νησιού μας. Η κυρία Λειβαδά λοιπόν, όπως αναφέρει, έχει ασχοληθεί περίπου 5 χρόνια με την εν λόγω Ναυμαχία, εντρυφώντας σε ελληνικές, βενετικές, ισπανικές και τούρκικες πηγές. Ο άθλος της αξιοθαύμαστος και η αφοσίωσή της στο έργο της, χρήζει πολλών επαίνων και παγκόσμιας αναγνωρίσεως. Η συγγραφεύς – μία από τις ιδιότητές της και η συγγραφή - θέλησε να παρουσιάσει κείμενο για την συμβολή του Αγίου Γερασίμου στην ναυμαχία και πρότεινε να αναγερθεί μνημείο για όλους εκείνους τους υπέροχους, πεσόντες ανώνυμους κωπηλάτες που, οι περισσότεροι ήταν Έλληνες ορθόδοξοι.

Πώς συνδέεται τώρα ο Άγιός μας με την ναυμαχία της Ναυπάκτου; Θα προσπαθήσω να δώσω μια εικόνα εκείνης της εποχής.

Όλοι ξέρουμε ότι ο Άγιος Γεράσιμος ανήκε στην φημισμένη ένδοξη βυζαντινή οικογένεια των Νοταράδων. Γεννήθηκε πενήντα έξι χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Μορφώθηκε, γνώριζε τα τότε τεκταινόμενα και ζούσε μέσα στην γενική αντίληψη, την οποίαν και απεδέχθη, ότι η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε επειδή δεν μας βοήθησε η Δύση, δείχνοντας τρομαχτική αδιαφορία και έχοντας ο Πάπας ανεπίτρεπτες αξιώσεις. Πώς λοιπόν να μην τον πουν «αντιλατίνο»; Στην Κεφαλλονιά ήρθε το 1554. Ήταν ήρεμος, φρόνιμος, ευφυής, διακριτικός, σεμνός, ζούσε ασκητική ζωή, λάτρευε την ειρήνη και ντυνόταν απλά, λιτά. Ήταν μοναχικός, ταπεινός, αρέσκετο στα πολύ λίγα και βοηθούσε τους Κεφαλλονίτες με όλη την ζέση της αγνής καρδιάς του. Ο δρ. Σπύρος Λουκάτος τον απεκάλεσε «κοινωνικό εργάτη», διότι ο Άγιος Γεράσιμος καθημερινά ασχολείτο με το κοινό καλό. Εργαζόταν πολύ, βοηθούσε στην οργάνωση, άψογα διαχειρίζετο τα της μονής, ο χαρακτήρας του ήταν πράος και προσέφερε τα μέγιστα στο πολιτιστικό, παιδαγωγικό και μορφωτικό τομέα που αφορούσε τους Κεφαλλήνες και όχι μόνον.

Η αγαπημένη του Κεφαλλονιά βρισκόταν υποταγμένη κάτω από την Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αδρία. Δυστυχώς, εκτός από τα πλήγματα της ενετικής κατοχής, είχε ο Άγιος να επουλώσει και τις πληγές από την αγριότητα των μουσουλμανικών επιδρομών. Έτρεχε ακούραστος, γαλήνιος μα και αποφασιστικός, όποτε μια ελληνική ψυχή αιμορραγούσε. Τους βοηθούσε με τρόφιμα, φάρμακα, αλλά πάνω απ’ όλα βοηθούσε να γιατρευθεί η πληγωμένη τους καρδιά. Γιατρός για το σώμα, γιατρός για την ψυχή, δάσκαλος για το λαό. Γνώριζε ο Άγιος ότι οι Κεφαλλήνες – όπως και τα λοιπά Εφτάνησα – πιέζοντο αφόρητα από την προπαγάνδα των Λατίνων, οι οποίοι αόκνως προσπαθούσαν να επιτύχουν προσηλυτισμό των νησιωτών στην Καθολική Εκκλησία, μετερχόμενοι και βίαια μέσα. Από την άλλη οι νησιώτες αντιμετώπιζαν και τον εξισλαμισμό από τους φανατικούς Οθωμανούς που όρμαγαν σαν πειρατικά δαιμόνια στα δικά μας νερά, αφήνοντας πίσω τους χαίνουσες, αιματηρές σωματικές και ψυχικές πληγές.

Ο Άγιος Γεράσιμος λοιπόν ζούσε μέσα σε όλα αυτά και έτρεχε ακούραστος σαν πνεύμα ευλογημένο να συντρέξει όποιον δυστυχή είχε ανάγκη. Και άμα βοηθούσε στην ανάρρωση των πληγωμένων, έπρεπε να συνεχίσει με ένα ακόμη πιο δύσκολο έργο. Να τονώσει την πίστη των νησιωτών στην Ορθοδοξία και να τους γλυτώσει από την Λατινική και Τουρκική προπαγάνδα. Ο λαός τον λάτρευε και τον φώναζε «Ο δάσκαλος κυρ-Γεράσιμος» Με τις ουράνιες κουβέντες του τόνωνε όχι μόνον την πίστη αλλά και τον πατριωτισμό των αγωνιζόμενων Κεφαλλονιτών.

Όμως η μοίρα και τα ιστορικά γεγονότα της τεταραγμένης εκείνης εποχής έμελλαν να φέρουν τον Άγιο μπροστά σ’ ένα τεράστιο δίλημμα. Το 1571, τον Ιούλιο, η Κεφαλλονιά δέχθηκε επιδρομή από Οθωμανικά πλοία. Τον Οκτώβριο έγινε η Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Ο Άγιος βρέθηκε στη μέση: Ποια θέση θα κρατούσε; Αυτός, ένας άγιος άνθρωπος, δίδασκε πάντα την συγγνώμη, την αγάπη, την ειρήνη. Και τώρα; Από τη μια πλευρά συναθροίζοντο Ισπανοί, Βενετοί, πολλά κρατίδια και από την άλλη πλευρά απλώνοντο οι αμείλικτοι Οθωμανοί. Ο Άγιος γνώριζε ότι οι Δυτικοί και να νικούσαν δεν θα παραμέριζαν τις κατακτητικές τους προς τα Εφτάνησα προθέσεις. Ήταν όμως χριστιανοί. Από την άλλη όμως γνώριζε τι εστί Ισλαμισμός και τι είχε γίνει στην σκλαβωμένη, πια, πολυαγαπημένη του Ελλάδα. Διέβλεπε ότι αν επικρατούσαν οι Οθωμανοί, θα άλλαζε η ροή της ιστορίας. Η Ευρώπη θα εξισλαμίζετο βιαίως και θα χάνετο δια παντός ο χριστιανισμός μέσα σε καταρράκτες αίματος από τον χριστιανικό κόσμο, που θα αφανίζετο παντελώς και θα εξισλαμίζετο με το γιαταγάνι και την κρεμάλα.

Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Καπουδάν πασάς Αλή Πασάς Μουεζινζαντέ, ο μεηλέρμπεης του Αλγερίου Ουλούτζ Αλή και ο Περτέβ Πασάς, συμμετείχαν την ίδια περίοδο στην λεηλασία της Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου και Στροφάδων.

Ίσως και στον Άγιο να του πέρασε η ιδέα να μην πάει με το μέρος κανενός και να ξεχάσει τα όποια επακόλουθα της Ναυμαχίας που πλησίαζε. Αυτό όμως δεν το άντεξε, διότι αμέσως συλλογίσθηκε το μακελειό που θα επακολουθούσε, το πόσοι δυστυχισμένοι θα χρειάζοντο μια άμεση βοήθεια και το ποία θα ήταν πλέον η τύχη της Ευρώπης όλης.

Έτσι, αποφάσισε. Από την μια ο Σταυρός. Από την άλλη η Ημισέληνος, διώκτης τρομακτικός του Σταυρού. Οπότε, καταστέλλοντας για όσο θα χρειάζετο τις διαφορές με τους Λατίνους, στάθηκε με το μέρος τους Σταυρού. Τώρα ήταν ενωμένοι Λατίνοι και Ορθόδοξοι και ο Άγιος Γεράσιμος έπρεπε να προσευχηθεί ώστε η Κεφαλλονιά να μην πέσει στα χέρια των Αγαρηνών, να φυλάει ο Θεός τους χριστιανούς, θεωρώντας ότι αυτήν την τραγική στιγμή, όλοι οι χριστιανοί έπρεπε να βρίσκονται κάτω από τον Σταυρό. Η προσευχή του, πύρινη έφθασε στα ουράνια. Αυτός, ο βυζαντινός απόγονος των Νοταράδων, προσευχήθηκε για όσους πολεμούσαν το Ισλάμ. Προσευχήθηκε και για τους απροστάτευτους κατοίκους των παραλίων περιοχών που υπέφεραν διαρκώς όχι μόνον από την ανηλεή βία των Αλγερινών πειρατών, αλλά και δυστυχώς, από την αγριότητα… χριστιανών πειρατών.

Στην ναυμαχία πήραν μέρος ο Ιωάννης Τζιμάρας και άλλοι μαθητές του Αγίου Γερασίμου. Αυτοί τον ενημέρωναν για όσα συνέβαιναν και του ζήτησαν να τους ευλογήσει και να τους δώσει την βοήθειά του. Και ο Άγιος συγκλονισμένος προσευχήθηκε. Προσευχήθηκε μέσα από τα μύχια της πάναγνης καρδιάς του, ζητώντας από τον Θεό τη θεία χάρη Του, όπως αυτή σκεπάσει τους αγωνιζόμενους για τον Σταυρό χριστιανούς.

Ο Άγιος με την προσευχή αυτή, δεν σημαίνει ότι θα δεχόταν ποτέ τις αξιώσεις του Πάπα. Επίσης, γνώριζε πολύ καλά - όπως ξαναείπαμε - ότι αν νικούσαν οι Οθωμανοί, όλη η Ευρώπη θα έπεφτε στα χέρια τους. Οπότε, η νίκη των χριστιανών, είχε υψίστη ιστορική σημασία για τους λαούς της Ευρώπης. Γι’ αυτό και έπραξε όπως έπραξε. Σημασία είχε το τώρα. Αύριο θα συνέχιζε τους αγώνες του στο πλευρό των Ορθοδόξων.

Η προσευχή άρχισε με την έναρξη της ναυμαχίας. Όσες ώρες διεξήγετο η ανελέητος σύγκρουση, ο Άγιος Γεράσιμος παρέμενε γονατιστός, με τα χέρια μισοσηκωμένα προσευχόμενος με όλο του το είναι. Λέγεται, ότι τα χέρια του τα κατέβασε μόνον όταν επέστρεψε το πρώτο πολεμικό πλοίο αναγγέλλοντας την νίκη των Ηνωμένων Χριστιανικών Δυνάμεων. Αυτή την δυναμική στιγμή της προσευχής που ένωσε Ουρανό και Άγιο Άνθρωπο, θα την δείτε να αναπαριστάνεται συγκλονιστικά σε μια εικόνα με μεγάλες διαστάσεις στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Φαρακλάτων και στο παρακείμενο λεύκωμα υπάρχουν όλες οι σχετικές διευκρινίσεις.

Εικόνες που αναφέρονται στο συγκλονιστικό γεγονός της δέησης του Αγίου υπάρχουν και αλλού. Περιληπτικώς θα αναφέρω την φορητή εικόνα της Ι.Μ. Κηπουραίων. Παρουσιάζονται να ευρίσκονται στις Λάρνακές τους ο Άγιος Σπυρίδων (προστάτης Κερκύρας), ο Άγιος Διονύσιος (προστάτης Ζακύνθου) και ο Άγιος Γεράσιμος (προστάτης Κεφαλληνίας). Στο κάτω μέρος του Αγίου Γερασίμου, φαίνεται ο ίδιος να προσεύχεται για το καλό αποτέλεσμα της Ναυμαχίας.

Άλλη εικόνα που έχει σκηνές από τη ζωή του Αγίου, ευρίσκεται στον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος Σάμης, όπου ανάμεσα στις τόσες σκηνές, ξεχωρίζει ο Άγιος να προσεύχεται κατά της επιδρομής των Αγαρηνών.

Τον κ. Εμμανουήλ Βαλέτα τον γνώριζα προσωπικά γιατί μεγάλωσα στη Σάμη. Ένας ξεχωριστός συντοπίτης. Είναι από παλιά, σημαντική οικογένεια του νησιού μας. Δώρισε λοιπόν στον Μητροπολιτικό Ναό της Σάμης μας (Ι.Ν. Θεοτόκου Λουτριώτισσας) μία θαυμάσια εικόνα δυτικής και ανατολικής τεχνοτροπίας συνάμα.

Εδώ δηλαδή, στο κέντρο εικονίζεται η Αγία Θεοτόκος, η Παναγία μας, να τη στεφανώνουν δύο άγγελοι. Στα αριστερά της Θεομήτορος εικονίζεται ο Ορθόδοξος Άγιος Γεράσιμος και από πάνω του υπάρχει πλοίο με σπασμένα κατάρτια και φοβερή τρικυμία. Στα δεξιά της Παναγίας μας απεικονίζεται ο Καθολικός Άγιος Αντώνιος, που ήταν και είναι προστάτης της Πάντοβας. Πάνω από τον Άγιο Αντώνιο υπάρχει ένας Αρχάγγελος. Λένε ότι η δημιουργία της εικόνας οφείλεται σε ένα παλιό τάμα. Λέγεται ακόμη ότι, κατά τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, ένα πλοίο από την Πάντοβα (με προστάτη πάντα τον Άγιο Αντώνιο), που είχε το όνομα “ReAttila” (ή ElReyAtila), επλήγη τρομακτικά από τις Οθωμανικές γαλέρες κατά την διάρκεια της ναυμαχίας. Εκείνο το βράδυ ξέσπασε και τρομερή κακοκαιρία. Ανάμεσα στα πλοία που έτρεξαν να προφυλαχθούν στο λιμάνι της Σάμης, της ιδιαιτέρας μου πατρίδας, πρέπει να ήταν και η σχεδόν κατεστραμμένη, χιλιοπληγωμένη “ReAttila”. Τότε όλοι – Καθολικοί και Ορθόδοξοι - έμαθαν για τη βοήθεια που προσέφερε στους χριστιανούς η θερμή προσευχή του Αγίου Γερασίμου, η οποία αγκάλιαζε όλους τους χριστιανούς ανεξαιρέτως. Αυτό το επιχείρημα χρησιμοποιούν όσοι προσπάθησαν να εξηγήσουν την παρουσία του Αγίου Γερασίμου, Ορθόδοξου, σε μια Καθολική εικόνα.

Το Τροπάριο του Αγίου Γερασίμου

Της Πελοποννήσου θείος βλαστός, και Κεφαλληνίας ο ασύλητος θησαυρός, και πάσης Ελλάδος το καύχημα το μέγα, Γεράσιμε θεόφρον, σκέπε την Νήσον σου. Χαίροις ο Τρικκάλων γόνος λαμπρός, χαίροις Κεφαλλήνων απροσμάχητος βοηθός, χαίροις Ιερέων το σέμνωμα και κλέος, Γεράσιμε τρισμάκαρ, πιστών το καύχημα.

Μέρος 3ο 

Άγιος Γεράσιμος

Αδρομερής βιογραφία – Αναμνήσεις-Παραδόσεις

Ο πατέρας του Αγίου Γερασίμου, Δημήτριος, κατήγετο από τη μεγάλη αριστοκρατική, βυζαντινή γενιά των Νοταράδων. Ήταν συγγενής του Λουκά Νοταρά, Μεγάλου Δούκα, επί Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Το 1527 συμπληρώνει την μόρφωσή του, όπως όλα τότε τα αρχοντοπούλα, στην Ζάκυνθο. Πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη, στο Άγιον Όρος, που γίνεται μοναχός. Κατόπιν πηγαίνει στην Ιερουσαλήμ. Δώδεκα έτη υπηρέτησε στον ναό της Αναστάσεως. Από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό χειροτονείται διάκος και πρεσβύτερος, με το όνομα Γεράσιμος, προς τιμή του Γεράσιμου του Ιορδανίτου, μεγάλου Αγίου, που έκανε θαύματα όσο ζούσε, αλλά και αφού έφυγε από αυτή τη ζωή. Το 1548 ταξιδεύει στην Κρήτη και μετά, για δεύτερη φορά πηγαίνει στη Ζάκυνθο. Οι περιοδείες του περιλαμβάνουν την Αίγυπτο, τη Δαμασκό και τη Συρία, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαΐδας. Το 1559 βρίσκεται στην Κεφαλονιά, όπου ιδρύει το μοναστήρι του.

Στην Ζάκυνθο υπάρχει μια σπηλιά που μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την λένε σπηλιά του Αγίου Γερασίμου, επειδή σε αυτήν την σπηλιά ασκήτεψε ο Άγιος. Η ιερή παράδοση λέει ότι τότε είχε γεννηθεί στη Ζάκυνθο ο Άγιος Διονύσιος, τον οποίο βάφτισε ο Άγιος Γεράσιμος. Ιστορικώς είναι παραδεκτό ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε βαθύτατα από τον Άγιο Γεράσιμο. Το 1559 ο Άγιός μας - όπως γράψαμε παραπάνω - πηγαίνει στην Κεφαλλονιά. Ασκητεύει σε ένα σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι για 5 χρόνια και 11 μήνες. Αργότερα πηγαίνει στην περιοχή των Ομαλών, όπου θέλει να ιδρύσει μοναστήρι. Σε λίγο το τοπίο πλημμυρίζει από πιστούς που έρχονται να ακούσουν τα λόγια του Γερασίμου. Ο Γεώργιος Βάλσαμος, ιερέας της περιοχής, το 1561 παραχωρεί στον Άγιο ένα ερημοκκλήσι που υπήρχε στα Ομαλά, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, καθώς και τα γύρω κτήματα. Το μοναστήρι που ιδρύει ο Άγιος, το ονομάζει Νέα Ιερουσαλήμ. Η φήμη του εξαπλώνεται σε όλον τον χριστιανικό κόσμο και το Πατριαρχείο θέτει το μοναστήρι κάτω από την προστασία του.

Την ίδια ημέρα που εκοιμήθη η αγαπημένη του Παναγία, την ίδια ημέρα κοιμήθηκε και ο Άγιος Γεράσιμος. Τα άμφια που Τον έντυσαν για να Τον ενταφιάσουν φορεί μέχρι σήμερα. Ενταφιάζεται το ιερό του σώμα δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού.

Δύο χρόνια και δύο μήνες μετά τον ενταφιασμό του, ξεθάβουν το σώμα, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. Όλοι έμειναν άφωνοι. Ο Άγιος βρισκόταν εμπρός τους άλιωτος, άφθορος, με ανέγγιχτα τα άμφιά του, σαν ζωντανός! Οι Ενετοί καταταραγμένοι διέταξαν να ξαναταφεί ο Άγιος, ώστε να είναι σίγουροι ότι έκλεισαν 3 χρόνια ακριβώς, από τη στιγμή της πρώτης ταφής του. Την 20ή Οκτωβρίου 1582, έγινε η δεύτερη ανακομιδή του ιερού σκηνώματος και όλο το νησί σείστηκε από το θαύμα που παρουσιαζόταν μπροστά τους! Το σώμα του Αγίου ήταν πάλι άφθαρτο και τα άμφιά του σαν καινούργια!

Για όλα τούτα τα θαυμαστά, η κυριότερη γιορτή του Αγίου ορίσθηκε στις 20 Οκτωβρίου. Οι χριστιανοί ήθελαν να γιορτάζουν και τη μνήμη του. Επειδή όμως πέθανε τον δεκαπενταύγουστο (1579), που γιορτάζεται η Κοίμηση της Παναγίας, καθιερώθη να τιμάται η εορτή του, ακριβώς την επόμενη ημέρα, στις 16 Αυγούστου.

Η μεγάλη γιορτή όμως γίνεται στις 20 Οκτωβρίου, οπότε όλο το νησί βρίσκεται σε αργία. Στην Κεφαλλονιά συνήθως τα αγόρια τα βαφτίζουν Γεράσιμους με υποκοριστικό Μάκης ή Μεμάς. Πολλές γυναίκες βαφτίζονται Γερασιμούλες, με υποκοριστικό, το Μέμα.

Συνηθίζεται δε, αν το κοριτσάκι βαπτισθεί στην Ιερά Μονή του Αγίου, επειδή την μητέρα του Αγίου την έλεγαν Καλή, να προσθέτουν στην νεοβαπτισθείσα μικρούλα, το όνομα Καλή. Μιας λοιπόν κι εμένα με βάπτισαν σε αυτή τη Μονή, στην ταυτότητά μου αναγράφομαι: Καλή-Πολυάνθη, με πρώτο το όνομα της μάνας του Αγίου μας.

Όλοι γνωρίζουν ότι το ιερό σώμα του έμεινε ανέπαφο, αν και διετάχθη και δεύτερος ενταφιασμός. Έτσι, διατηρείται εις τους αιώνες, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης σε κάθε πιστό προσκυνητή. Η ανακήρυξη της αγιότητας του Οσίου Γερασίμου, έγινε το 1622.

Το σκήνωμά του βρίσκεται μέσα σε ασημένια λάρνακα. Στο κέντρο σχεδόν του ναού είναι μία καταπακτή που οδηγεί με μία σιδερένια σκάλα κάτω, στο υπόγειο, όπου ήταν το μέρος που ξεκουραζόταν ο Άγιος. Ο πρώτος χώρος απλός λιτός, απέριττος. Το χώμα, μετά από αμέτρητες πατημασιές χιλιάδων προσκυνητών μέσα σε τόσους αιώνες, θαρρείς και μεταλλάχτηκε σε ένα είδος κιτρινωπού τσιμέντου. Στη βάση του τοίχου υπάρχει μία τρύπα, όπου περνούσε σερνάμενος ο Άγιος, να πάει να ξαπλώσει. Οι παλιοί έλεγαν ότι όσο παχύς κι αν είσαι, καταφέρνεις να περάσεις. Εγώ πέρασα, σύρθηκα από αυτό το άνοιγμα, σαν ήμουν μαθήτρια Λυκείου, όταν με άλλους συμμαθητές μας, είχαμε πάει εκδρομή τον Γύρο της Κεφαλλονιάς, υπό την προστασία του τότε Μητροπολίτη Προκόπιου Μενούτη, ο οποίος για πολλά αδίκως είχε κατηγορηθεί και ο οποίος ανέδειξε τον Άγιο Παναγή τον Μπασιά (Κεφαλλονίτη).

Αργότερα, μου αρκούσε να στέκομαι στον πρώτο χώρο. Στο δεύτερο υποτυπώδες – ας το πούμε – δωμάτιο, μου είχε κάνει εντύπωση το μέρος που κοιμόταν ο Άγιος. Ήταν πάνω στο στερεοποιημένο πλέον χώμα και ξεχώριζε ένα ελαφρότατο υψωματάκι, που θα ακουμπούσε το ιερό του κεφάλι, αντί για μαξιλάρι.

Θυμάμαι ότι όσες φορές προσκύνησα το θείο του σκήνωμα, ήταν αδύνατο να συγκρατήσω τους λυγμούς μου. Μεγάλη η χάρη του. Συντετριμμένη, γονατισμένη, ένιωθα την μικρότητα της υπάρξεώς μου, μπροστά στο υπέρλαμπρο, θεϊκό μεγαλείο…

Ενθυμούμαι ακόμη, ότι ο συγχωρεμένος θείος μου Μεμάς (Γεράσιμος) Φλαμιάτος, διευθυντής τα χρόνια εκείνα στο Τζάνειο Νοσοκομείο, Φυματιολόγος, το πρώτο που έκανε όταν από την Αθήνα ερχόταν με την σύζυγό του στην Κεφαλλονιά, ήταν να πάρει αγκαζέ ταξί, να πάει στην εκκλησία του Πολιούχου της Κεφαλλονιάς και να προσκυνήσει, γεμάτος σεβασμό, το ιερό σκήνωμα του Αγίου Γερασίμου.

Την εποχή του 1960, δεν είχαμε ακόμη φέρρυ-μπότ. Είχαμε όμως τακτικότατη θαλάσσια συγκοινωνία με θαυμάσια καράβια, όπως το «Αγγέλικα», «Πολικός» (αυτό ανήκε στην οικογένεια της θείας Άντζελας, γυναίκα του θείου μου, του γιατρού), «Κολοκοτρώνης» κι ένα σωρό άλλα. Αυτά τα καράβια έδιναν μεγάλη ζωή στο λιμάνι μας. Ο κόσμος που ερχόταν ή περίμενε να φύγει, ώσπου να έρθει το βαπόρι, γέμιζε τα παραλιακά ζαχαροπλαστεία. Συγκλονιστικές στιγμές ζούσαμε στις 16 Αυγούστου, όταν τα καράβια φορτωμένα με προσκυνητές απ’ όλη την Ελλάδα, έδεναν στο λιμάνι μας. Ερχόταν και στρατιωτικό τιμητικό άγημα και στην μνήμη μου έχω την εικόνα ενός καμιονιού γεμάτο φανταρία, να τραγουδά το «Βράχο, βράχο τον καημό μου», του Θοδωράκη, πηγαίνοντας προς τον προορισμό τους. Κι εγώ, μικρή κοπελούδα τότε, γοητευμένη από τις στολές και το πολύχρωμο ανθρωπομάνι, κοίταγα μαγεμένη.

Όλοι αυτοί πήγαιναν να προσκυνήσουν τον Άγιό μας. Μετά την μεγάλη λειτουργία, οι αρχές του τόπου κρατούσαν τον ασημένιο, προφυλαγμένο θρόνο με το σώμα του Αγίου και έβγαιναν για τη μεγάλη λιτανεία. Όλος αυτός ο κόσμος, ντόπιος και ταξιδευτές, στέκονταν δεξιά και αριστερά προσπαθώντας ν’ ακουμπήσουν το άμφιο ενός παπά – που λένε ότι είναι ευλογία – ή το ιερό σκήνωμα. Και στο κέντρο του δρόμου, μέτρα ολόκληρα, σαν ποτάμι, γονάτιζαν ή έπεφταν καταγής χιλιάδες άνθρωποι, ώστε να περάσει από πάνω τους ο Άγιος και οι άρρωστοι να γίνουν καλά.

Η τόση πίστη του λαού έκανε τα μάτια σου να τρέχουν σαν βρύσες από τα δάκρυα της συγκίνησης.

Κι όταν την άλλη μέρα οι ταξιδιώτες γύριζαν στη Σάμη, ώσπου να έρθει το πλοίο τους, κοιμόντουσαν στην άκρη της παραλίας κατά δεκάδες.

Σε κάποιες βόλτες μας τότε με την μητέρα και την αδελφή μου, πρόσεχα πολύ μην πατήσω κάποιον κοιμισμένο και μέσα μου ένιωθα χιλιάδες συναισθήματα. Και υπερηφάνεια! Όλοι αυτοί είχαν έρθει για τον δικό μας Άγιο! Μεγάλη η χάρη του!

Όταν όμως η εξέλιξη προχώρησε, τα καράβια εξαφανίσθηκαν. Ήρθαν τα φέρρυ-μποτ και οι ταξιδιώτες με τα πούλμαν πήγαιναν κατευθείαν στον προορισμό τους. Δεν καθυστερούσαν πια στο λιμάνι μας. Έτσι, η πολύχρωμη, πολυάνθρωπη μαγεία της παραμονής του Αγίου Γερασίμου, άφησε στη Σάμη, μία ησυχία περίεργη που ακούμπησε σίγουρα αρνητικά και τα γύρω καταστήματα.

Αλλά όλα γρήγορα συνηθίζονται και κάτι άλλο παίρνει τη θέση του αποχωρήσαντος. Τα επόμενα χρόνια έκλεισαν και τα κελιά που μέσα κρατούντο οι δαιμονισμένοι – όχι οι τρελοί – οι οποίοι ήταν ανάμεσα σ’ εκείνους που ξάπλωναν καταγής για να περάσει από πάνω τους ο Άγιος.

Στο θέμα των θαυμάτων υπάρχουν δύο παρατάξεις ανθρώπων: Εκείνοι που το όλο θέμα το βλέπουν με μεγάλο σκεπτικισμό και ορθολογισμό. Πολλοί δεν διστάζουν να πουν στα ίσα ότι όλα αυτά είναι παραλογισμοί θρησκολήπτων ανθρώπων. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που αναγνωρίζουν ότι κάποιες φορές συμβαίνει κάτι περισσότερο από αυτό που μπορούμε να αντιληφθούμε. Υπάρχει κάτι που κυριολεκτικά σε καθηλώνει, σε βάζει σε μέγιστο προβληματισμό, σε συγκλονίζει και σου θυμίζει τα λόγια του λαού: «Η πίστις και βουνά κινεί», ή τα λόγια του Χριστού: «Αμήν, λέγω υμίν, ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα α εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει»…

Ο λαός λάτρευε και λατρεύει τον Άγιό του. Τον αναμφισβήτητα δικό του Άγιο, τον Άγιο Γεράσιμο της Κεφαλλονιάς. Ζει ανάμεσά τους, περπατεί ανάμεσά τους, τους προστατεύει και τους ευλογεί…

Οι θρύλοι και οι παραδόσεις πολλές. Τα θαύματά του άπειρα και υπάρχουν καταγεγραμμένα στα πρακτικά που φυλάσσονται στο αρχείο του Ιερού Ναού. Οι γεροντότεροι έλεγαν ότι κάθε βράδυ ο άγιος σηκώνεται χιλιοπερπατεί σκορπώντας παντού καλό, μέχρι να λιώσουν οι σόλες απ’ τις χρυσοκέντητες παντόφλες του και ύστερα ξαναγυρίζει και ξαπλώνει στην λάρνακά του. Το πρωί οι ιερείς πετούν τα λιωμένα υποδήματα και του φορούν άλλα, τα οποία όμως έχουν μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο την ίδια τύχη. Παλαιότερα έφερναν απ’ όλη την Ελλάδα δαιμονισμένους. Την παραμονή το βράδυ της μεγάλης εορτής του, γίνεται ολονύκτια, υπέρλαμπρη λειτουργία με αντιπροσώπους ιερείς από άλλα ορθόδοξα κράτη και τους πολύφωτους πολυελαίους να σείονται μεγαλόπρεπα στην ψαλμωδία του αφιερωμένου σε αυτόν τροπαρίου.

Λένε, ότι όποιοι δαιμονισμένοι επρόκειτο να γίνουν καλά, άφριζαν, κραύγαζαν άγρια, σπαρταρούσαν στο δάπεδο και έβριζαν με απαίσια λόγια τον Άγιο, φωνάζοντάς του:

«Καψάλη, μ’ έκαψες!! Μ’ έκαψες Γεράσιμε!!...» και το εκκλησίασμα που ανατρίχιαζε σύσσωμο από δέος και πίστη, έβλεπε την άλλη μέρα κατά τη μεγάλη λιτανεία, όταν ο Άγιος περνούσε πάνω από το πεσμένο πλήθος τους αρρώστους που το βράδυ ούρλιαζαν, να ακινητοποιούνται και να γίνονται καλά…

«Τον λένε Καψάλη, γιατί έκαψε το δαιμόνιο που καταδυνάστευε τον άρρωστο», εξηγούσε ο λαός. Στο Απολυτίκιο του Αγίου, αναφέρεται: «Των ορθοδόξων προστάτην και εν σώματι άγγελον και θαυματουργόν Θεοφόρον νεοφανέντα ημίν, επαινέσωμεν πιστοί Θείον Γεράσιμον, ότι αξίως παρά Θεού, απείληφεν ιαμάτων την αένναον χάριν, ρώννυσι τους νοσούντας, δαιμονώντας ιάται, διό και τοις τιμώσιν αυτόν βρύει ιάματα».

Τώρα τα κελιά - όπως ξαναέγραψα - έχουν κλείσει. Η πίστη μπορεί να φανεί με χίλιους δυο άλλους τρόπους. Υπάρχει όμως πάντα βαθιά ριζωμένη στις καρδιές των Κεφαλλήνων. Θυμάμαι ένα τάμα που Του πήγε η μητέρα μου. Ήταν το χρυσό της δαχτυλίδι με την μαύρη πέτρα. Λένε ότι πολλά από τα άπειρα τάματα τα χρησιμοποιούν για να στηρίξουν τις φτωχές οικογένειες. Μακάρι, διότι ο Άγιος τι να κάνει τόσο χρυσό;

Απλώς ο λαός θέλει με κάθε τρόπο να του δείξει την ευγνωμοσύνη του, για όσα καλά πράττει σε αυτούς και στις οικογένειές τους.

Εκείνα τα χρόνια τα παλιά – 1970 περίπου – ένα είδος τάματος ήταν να πάνε με τα πόδια από την περιοχή τους, στον ναό του Αγίου Γερασίμου… Για να το κάνει αυτό κάποιος, φαντάζεστε την πίστη που καίει τα σωθικά του; Είναι άκρως συγκινητικό, γιατί δακρύζεις μπροστά σε τέτοια απόλυτη πίστη.

Μια χρονιά λοιπόν – μαθήτρια του Δημοτικού – πήγα να πεθάνω από διφθερίτιδα. Παραμονές Πάσχα. Ο πατέρα άφησε το αρνί και μ’ έτρεξαν στο Αργοστόλι. Θυμάμαι τη μητέρα μου γονατιστή να φιλά το χέρι του γιατρού που με είχε σώσει, όχι μόνο από την διφθερίτιδα (δεν υπήρχε τότε εμβόλιο), αλλά και από το λάθος μιας νοσοκόμας που μου προκάλεσε τρομερή αλλεργία, φουντώνοντας όλο μου το σώμα με εξογκώματα σαν αμύγδαλο. Η μητέρα μου προσευχήθηκε στον Άγιο Γεράσιμο και τάχθηκε ένα πολύ επώδυνο τάμα. «Να γίνει καλά η κόρη μου Άγιε Γεράσιμε και εγώ θα έρχομαι με τα πόδια ξυπόλητη από τη Σάμη να Σε προσκυνώ, όσο αντέχει το κορμί μου»…

Έγινα καλά. Κάθε 19 Οκτωβρίου, η μαμά με δυο-τρεις άλλες γυναίκες ξεκινούσαν απ’ το χάραμα για να έχουν φθάσει το βράδυ στον Ναό. Η απόσταση μεγάλη. Κάποια φορά που ο καιρός έδειχνε να χαλάει, είδα τον πατέρα μου τον Κωνσταντίνο, ο οποίος λάτρευε την συμβία του, να προσεύχεται στα εικονίσματα για την γυναίκα του. Συγκινήθηκα βαθιά και απομακρύνθηκα ακροπατώντας…

Όταν γύρισαν οι τρεις φίλες (οι δύο εξ αυτών πραγματοποίησαν το τάμα φορώντας παπούτσια), οι μηροί της μητέρας μου ήταν πληγιασμένοι και οι φτέρνες της έσταζαν αίμα. Ήταν όμως σαν μαγεμένη.

«Τι υπέροχη, νυχτερινή θεία λειτουργία! Την παρακολουθήσαμε ξάγρυπνη όλοι μας! Άστραφταν οι πολυέλαιοι όταν κινιόντουσαν, άστραφταν και τα άμφια των ιερέων! Έλληνες, Σέρβοι, Ρώσοι! Ένα θαύμα ήταν! Σκιάχτηκα λιγάκι όταν ένα παλληκάρι άρχισε να ουρλιάζει, να βλαστημά φριχτά και να βρίζει τον Άγιό μας «Καψάλη» και σταυροκοπήθηκα πολλές φορές. Μου είπαν όμως ότι έτσι γίνεται όταν πρόκειται να γίνει καλά. Και πράγματι! Την άλλη μέρα έγινε!».

Η άλλη μέρα ήταν 20 Οκτωβρίου, η δεύτερη φορά που γιορτάζεται κάθε χρόνο, μεγαλόπρεπα η χάρη του Αγίου σε όλο το νησί.

Χίλια πράγματα σκεφτόμουν όση ώρα άκουγα την μητέρα μου. Προσπαθούσα να την πείσω ότι ο Άγιός μας δεν θέλει να την βλέπει σκοτωμένη στην κούραση και με πληγιασμένα πόδια. «Ο Άγιος μόνο το ευχαριστώ μας θέλει και η πίστη μας του αρκεί».

Η μητέρα μου με κοίταξε ήσυχα και είπε ότι αυτή το τάμα της δεν το προδίδει. Θα πάψει να πηγαίνει όταν νιώσει ότι πια δεν μπορεί να τα καταφέρει. Και ευτυχώς για την υγείας της, μέσα στα κοντινά χρόνια, το σώμα της δεν άργησε να την ειδοποιήσει ότι τόσα χιλιόμετρα σε ανώμαλο δρόμο και ξυπόλυτη, δεν άντεχε πια. Η δοκιμασία το ξεπερνούσε…

Για να διαβάσετε για τα θαύματα του Αγίου μας, υπάρχουν πολλά βιβλία που μπορούν να σας καλύψουν και να σας διαφωτίσουν πλήρως.

Εγώ μίλησα περισσότερο μέσα από προσωπικές εμπειρίες. Θα τελειώσω με κάτι που μου έκανε μεγίστη εντύπωση.

1953. Μετά τους τρομερούς σεισμούς που ισοπέδωσαν τα Εφτάνησα. Στις πατούσες μου ακόμα νιώθω ώρες-ώρες βότσαλα να μ’ ενοχλούν. Ήταν τα σπίτια που έπεσαν κι έγιναν κυριολεκτικά πετραδάκια, βότσαλα. Και πέφτοντας σηκώθηκε τρομερή καταχνιά, πνιγηρή, από τα οικοδομικά υλικά που θρυμματίζονταν σηκώνοντας τόνους σκόνη που σαν πνιγηρή πηχτή ομίχλη μας σκέπασε, στερώντας μας την ορατότητα και δυσκολεύοντας την αναπνοή μας. Σωθήκαμε όσοι κοιμηθήκαμε έξω. Ο πατέρας μου είχε ένα τζιπ. Δεν ξέρω γιατί δεν έφτασαν για όλους οι σκηνές που ήρθαν. Ούτε και για μας ήρθε. Έτσι, στο πίσω κάθισμα του τζιπ κοιμόμουν τις επόμενες ημέρες εγώ νήπιο, ενώ η μαμά φρόντιζε τον πατέρα μου που αρρώστησε και είχε ανεβάσει 39οC πυρετό. Κι ένα βράδυ, ο μπαμπάς ξύπνησε αναστατωμένος. Είχε δει ένα πολύ περίεργο όνειρο. «Αλίκη, είδα τον Άγιο Γεράσιμο. Μου είπε: Κώστα, γιατί με αφήνεις και βρέχομαι; Έλα να με πάρεις». Μετά τον σεισμό έβρεχε πολύ. Η μαμά προσπάθησε να καθυστερήσει λίγο τα πράγματα. Το χάραμα όμως ο Κωστάκης βγήκε με πυρετό στον τόπο που είχε δει στο όνειρό του. Με τα χέρια του έβγαζε τη μια πέτρα μετά την άλλη, το ένα σμπαραλιασμένο τούβλο μετά το άλλο, το ένα σχισμένο καδρόνι μετά το άλλο. Και βρήκε αυτό που ζητούσε. Μία μικρή εικόνα του Αγίου Γερασίμου, βρεγμένη, δύο παλάμες ύψος, μιάμιση παλάμη φάρδος. Την έβαλε στο στήθος του και γύρισε εξαντλημένος στο τζιπ.

Όταν παντρεύτηκα, από τις λίγες εικόνες που ζήτησα της μητέρας μου, ήταν αυτή του Αγίου Γερασίμου. Φτηνή ξύλινη κορνίζα. Και στο κέντρο ο Άγιος, όρθιος, γαλήνιος, να ευλογεί πίσω από μια περίεργη ομίχλη. Η ομίχλη αυτή είναι η υγρασία που διαπέρασε το γυαλί της εικόνας και έμεινε εκεί για πάντα. Μπορεί η συγκεκριμένη εικόνα να μην έχει ουδεμία χρηματική αξία. Για μένα όμως έχει τρομερή συναισθηματική αξία. Με συγκινεί βαθύτατα, διότι κοιτάζοντάς την, βλέπω έναν νεαρό να παλεύει με συντρίμμια για να υπακούσει στην υπερκόσμια φωνή του ονείρου του, γεμάτος αγνή πίστη.

Όπως θα με συγκινεί πάντα η βαθιά αληθινή πίστη, όπου κι αν τη συναντήσω. Είτε στην μάνα που από τα λιμάνι της Τήνου πηγαίνει γονατιστή ως την εκκλησία της Μεγαλόχαρης. Είτε στο μικρό επίχρυσο σε σχήμα ποδιού τάμα που κάποιος έφερε στον Άγιό του, που του έσωσε το πόδι από κάτι κακό. Είτε στο πλήθος των πιστών που κατακλύζουν τους ναούς τις μεγάλες γιορτές, με τα κεριά στα χέρια, παρακαλώντας ο καθένας για το δικό του αίτημα, περιμένοντας το αγαθό άγγιγμα του Θεού που θα τον ελεήσει.

Τόσο υπέροχα αγνός ο λαός μας… Τόσο πιστός, παρά τις πονηρές φωνές που πάνε να τον αποπροσανατολίσουν. Ο καθένας μας μπορεί να προσεύχεται σε όποιον Άγιο θέλει. Βέβαια ο Θεός εκπληρώνει, αλλά ο Άγιος μεσιτεύει…

Η ονομαστή γυναικεία Μονή στην Κεφαλληνία, ιδρύθηκε το 1561 από τον Άγιο Γεράσιμο και βρίσκεται στο χωριό Βαλσαμάτα. Απέχει απ’ το Αργοστόλι 2 ώρες περίπου. Εκεί ο πιστός θα κεραστεί δροσερό νερό, μυρωδάτο καφέ και φρεσκότατο λουκούμι, από τις ευγενικές καλόγριες.

Ο λαός μας λέει ότι τον τεράστιο πλάτανο που ορθώνεται έξω από τον Ναό, χαρίζοντας την ευεργετική του σκιά στους πιστούς, τον φύτεψε ο ίδιος ο Άγιος. Όπως λέει πάλι πως μόνος του άνοιξε 40 πηγάδια. Στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν διαλύθηκε η συμμαχία Ιταλών – Γερμανών μετά την τρομερή σφαγή της Ιταλικής μεραρχίας «Aiqui» στην Κεφαλλονιά από τους Γερμανούς, έγινε κάτι φοβερό. Οι Γερμανοί γέμισαν τα πηγάδια με τα πτώματα των Ιταλών, ιστορούσαν οι γεροντότεροι.

Ακόμα και σήμερα ο λαός λέει ότι στο σημείο της θυσίας μυρίζει αίμα, όπως τότε μύριζε το νησί από τα άταφα πτώματα των Ιταλών.

Εδώ να σημειώσω ότι πολλοί Κεφαλλονίτες, με κίνδυνο της ζωής τους φυγάδευσαν δια θαλάσσης όσους Ιταλούς μπορούσαν. Κι όταν μετά χρόνια ήρθε Ιταλικό πλοίο με μαύρη σημαία να επαναπατρήσει τα κόκκαλα των συγγενών τους, ένας Ιταλός έψαξε και βρήκε τον γείτονά μας τον Βαγγέλη Σπαθή να τον χιλιοευχαριστήσει. Κι αυτό γιατί με κίνδυνο της ζωής του ο κουμπάρος Βαγγέλης (τον λέγαμε έτσι γιατί οι δυο μας οικογένειες ήταν πολύ αγαπημένες), είχε κρύψει τον πατέρα εκείνου του Ιταλού στο κατώι του και κατόπιν με κίνδυνο της ζωής του τον έβαλε σε πλοιάριο που τον γύρισε στην Ιταλία.

Εδώ, ξέφυγα λίγο από το κύριο θέμα μου αν και νομίζω ότι υπάρχουν κάποιες λεπτές συνδέσεις μεταξύ των γεγονότων.

Όταν κοιτάζω με ευλάβεια το γαλήνιο πρόσωπο του Αγίου Γερασίμου στις εικόνες του ναού ή του σπιτιού μου, νιώθω μια περίεργη συγγένεια με τον Κεφαλλονίτη Άγιό μας. Μεγάλη η χάρη Του! Σίγουρα, όπως τότε στη Ναυμαχία, «ο δάσκαλος κυρ-Γεράσιμος» προσεύχεται καθημερινά για μας τους μικρούς πολεμιστές της ζωής, παρακαλώντας τον Θεό να νικήσει ο καθένας μας στην προσωπική του ναυμαχία. Εύχομαι ο Άγιος να προστατεύει όλους μας και να συνδράμει τους πολύπαθους Κεφαλλονίτες του, που για άλλα μια φορά, ένα μεγάλο κομμάτι του υπερήφανου νησιού μας, επλήγη τελευταία από τον προαιώνιο εχθρό μας, τον Εγκέλαδο. Αρκεί και ο λαός μας να μην ξεχνά, ότι όλα τα κτίσματα πρέπει να κτίζονται με τον υψηλότερο βαθμό αντισεισμικής προστασίας. Για τους Κεφαλλήνες, όπως ψάλλουμε και στο τροπάριό Του, είναι ο ασύλληπτος θησαυρός. Για την Πελοπόννησο, ο Θείος βλαστός και για όλη την Ελλάδα, το καύχημα το μέγα. Είναι των Τρικάλων γόνος λαμπρός, των Κεφαλλήνων ο απροσμάχητος βοηθός. Τι υπέροχος στίχος! : «Γεράσιμε θεόφρον, σκέπε την Νήσο σου»! Για τους ιερείς λέει το τροπάριο, είναι παράδειγμα σεμνότητος: «χαίροις Ιερέων το σέμνωμα και κλέος». Για όλους όμως είναι η φωτεινή ελπίδα, η απαντοχή και το καμάρι μας! «Γεράσιμε τρισμάκαρ, πιστών το καύχημα»…

Ο Άγιος Γεράσιμος ας συγχωρέσει τα λάθη μας, ας σκέπει όλους μας και ας μεσιτεύει πάντοτε υπέρ ημών…

Βοηθήματα

Άφθονες πληροφορίες από τα άρθρα των:

1. Θαλασσινός Νικόλαος (Ιατρός Θωρακοχειρουργός και Εκπαιδευτικός).
2. Ευρυδίκη Λειβαδά (Συγγραφέας, μουσικός, ζωγράφος, ιστορική ερευνήτρια, δραστήριο πολιτιστικό μέλος και ειδικός σύμβουλος του Δήμου Αργοστολίου).
3. Εγκυκλοπαίδειες
4. Προσωπικές, λαϊκές μαρτυρίες
5. Εκκλησιαστικά βιβλία
6. Ημερίδα για την ναυμαχία της Ναυπάκτου πραγματοποιηθείσα εις Αργοστόλιον.
7. Εντρυφή σε ιστορικά βιβλία για τα ανάλογα θέματα.
8. Διαδίκτυο

(Εμφανίσεις filonas.gr: 758)