ΙΔΕΕΣ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΑΛΗΘΙΝΕΣ

Με αφορμή το άνοιγμα των σχολείων

Υπάρχουν κάποιες φράσεις πανέμορφες που τις κρατώ στην μνήμη μου και στην κατάλληλη ευκαιρία, τις λέω στους μαθητές μου. Αυτοί πάντα ενθουσιάζονται ακούγοντάς τες και αμέσως τις γράφουμε στις «Χρυσές Σελίδες», ένα τετράδιο που το ονομάσαμε έτσι, γιατί μέσα εκεί φυλάμε λογοτεχνικούς θησαυρούς, πρωτοπόρες εργασίες, ξεχωριστές ζωγραφιές. Τις φράσεις αυτές τα παιδιά μου τις κάνουν δικές τους και τις ενσωματώνουν στον προφορικό ή γραπτό τους λόγο.

Παραθέτω κάποια από τα ξεχωριστά αυτά μαργαριτάρια του λόγου, τα οποία αγαπήθηκαν πολύ και συνδέθηκαν με μεγάλες αναλύσεις και συζητήσεις πάνω στην κεντρική τους ιδέα μέσα στην τάξη.

«...Ο άνθρωπος έχει στη ζωή του να διαλέξει δυο δρόμους. Ο ένας είναι να σέρνεται σαν το σιχαμερό ερπετό και ο άλλος είναι, να ανοίξει τα φτερά του να πετάξει ψηλά προς τον ολόφωτο ήλιο, σαν τον υπερήφανο αετό. Γιατί όλοι μας έχουμε φτερά και μπορούμε να πετάξουμε ψηλά. Δυστυχώς όμως, κάποιοι από εμάς το ξεχνούν και άλλοι δεν ξέρουν καν ότι έχουν, φτερά...»

Αυτό ειδικά το κείμενο λατρεύεται από τους εκάστοτε μαθητές μου οι οποίοι - αφού συζητήσουμε επ’ αυτού – συνεχίζουν να το αναλύουν με άκρατο ενθουσιασμό και το ενστερνίζονται, προσφέροντάς μου άφατη ικανοποίηση.

«Φίδια, κυρία, οι πονηροί, κακοί άνθρωποι! Σέρνονται, δηλ. κάνουν πονηρές, άτιμες δουλειές!»

«Αετοί όσοι από εμάς αποφασίζουμε να φτάσουμε ψηλά με τίμια μέσα, έστω και αν κοπιάσουμε στην προσπάθειά μας!»

«Κυρία, αυτοί που δεν ξέρουν ότι έχουν φτερά, είναι οι χαμένοι του κόσμου τούτου. Κι εκείνοι που το ξεχνούν, είναι όσοι προτιμούν τα γήινα δεσμά, όσοι συμβιβάζονται, βαριούνται να αγωνισθούν έστω και αν έτσι χάσουν την ανθρωπιά τους!!»

Εγώ τι να πω; Απλά εύχομαι τα δικά τους φτερά να είναι πάντα γερά, αυθεντικά και να τα πάνε ψηλά, δίπλα στο ολόλαμπρο ήλιο της ανταμοιβής των κόπων της καλοσύνης και της μάθησης.

Ξεχωρίζω και ένα άλλο κομμάτι: «Στο διάβα της ζωής μας μοιάζουμε με αστέρια, άλλα φωτεινά και άλλα λιγότερο φωτεινά. Κάποτε οι δρόμοι μας συναντώνται... Τι το πιο θαυμαστό, από το να διασταυρωθούν οι δρόμοι δυο αστεριών, ν’ ανταλλάξουν ένα θερμό χαμόγελο και να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο νυχτερινό ουρανό; Ίσως να μην ξανασυναντηθούν ποτέ, έχουν πάρει όμως μαζί τους από το συναπάντημα το χαμόγελο, την ευγένεια, που τους δίνει κουράγιο να συνεχίσουν την περιπετειώδη πορεία τους στο μοναχικό σύμπαν...».

Θύελλα από ερωτήσεις και χέρια ψηλά σηκωμένα, ακολουθούν το άκουσμα της παραπάνω παραγράφου. Λάμπουν τα μάτια των μαθητριών και μαθητών μου, θέλοντας να πουν αυτά που έχουν καταλάβει. Βοηθάω, κατευθύνω όμως κι εγώ.

«Νυχτερινός ουρανός, η ζωή μας κυρία! Αστέρια, οι άλλοι άνθρωποι! Μοναχικό σύμπαν; η εσωτερική μοναξιά μας!»

«Τα δυο αστέρια, δυο τυχαίες συναντήσεις! Δυο άνθρωποι που ακολουθούν διαφορετικές πορείες ζωής!»

«Ναι, αλλά τι ευγένεια, να χαμογελάσουν, να αλληλοεξυπηρετηθούν! Φεύγοντας, παίρνει ο καθένας μαζί του, την καλοσύνη και τη χαρά!»

Μακάρι τα παιδιά όλου του κόσμου να είναι καλοτάξιδα και χίλια αστέρια ευγένειας και χαράς, να φωτίζουν το δικό τους γαλαξία.

Σκέφτομαι συχνά: Τι πιο υπέροχο από το να παίρνεις μαζί σου μετά από έναν μικρό ή μεγάλο χωρισμό την αγάπη που σου αφήνει ο άλλος σαν δώρο καρδιάς και περίσσεια ευγενικής ψυχής;…

Οι φράσεις: «Άλλο δημοκρατία κι άλλο αναρχία» ή «Η ελευθερία μου τελειώνει εκεί που αρχίζει η δική σου» ή «Δεν κάνω ποτέ στον άλλον ό, τι δεν θέλω να κάνουν σε μένα» είναι από τις πιο συχνές και αγαπητές στην τάξη μας, γιατί εδώ στηρίζονται οι μαθητές μου για να θεμελιώσουν μέσα τους τον αυριανό, δημοκράτη, πολίτη. Στον τοίχο της τάξης έχουμε αναρτήσει τα διαχρονικά λόγια του Ισοκράτη που κρούουν

τον κώδωνα του κινδύνου και παρουσιάζουν εύγλωττα τα ολέθρια αποτελέσματα που εμπίπτουν από την καταπάτηση των δημοκρατικών αξιών:

«Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας καί της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία.»

Κάτι που συζητάμε πολύ είναι τα δικαιώματα των παιδιών αλλά και των ζώων. Συγκλονίζονται με το θέμα «Εκμετάλλευση παιδιών» και όλα έχουν να καταθέσουν τις πληροφορίες τους, την αποστροφή τους και την γνώμη τους για το εν λόγω θέμα. Μιλάμε για τις πολύμορφες παράπλευρες μορφές της βίαιης συμπεριφοράς των ενηλίκων προς τους ανηλίκους, την όποια μορφή παιδικής εκμετάλλευσης, τα σκοτεινά κυκλώματα βρεφικού και παιδικού εμπορίου και τις απαίσιες, πονηρές παγίδες του internet. Παίρνουν πληροφορίες για ανώνυμη καταγγελία τυχούσης παρενοχλήσεώς τους και μένουμε πολύ στα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις τους.

Καλλιεργούμε επίσης την ζωοφιλία (κι εδώ τα παιδιά δείχνουν τρομερή ευαισθησία) για να φτάσουμε μια μέρα ώστε η Ελλάδα μας να μην είναι πλέον από τους ξένους δακτυλοδεικτούμενη σαν την χώρα με τα περισσότερα αδέσποτα, ούτε να μας σέρνουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια ένεκα της απαράδεκτης συμπεριφοράς μας προς τους τετράποδους φίλους μας.

Κάτι που αρέσει πολύ στα παιδιά, είναι όταν τους λέω για τους δυο ήλιους. Αυτό ξεκίνησε πριν χρόνια, όταν στο βιβλίο της γλώσσας υπήρχε ένα ποίημα του Βρεττάκου που ομιλούσε για δυο ήλιους. Επεξεργαστήκαμε, αναλύσαμε, συζητήσαμε το ποίημα και βγήκε ένα θαυμάσιο κομμάτι κατευθείαν από τις ψυχές των παιδιών:

«Στη ζωή μας υπάρχουν δυο ήλιοι. Ο ένας είναι ο γνωστός μας, αυτός που ανατέλλει κάθε πρωί και δύει κάθε βράδυ. Ο άλλος όμως είναι ο ήλιος της καλοσύνης. Αυτός θα ανατείλει κάποτε μέσα από την άβυσσο των ανθρωπίνων αισθημάτων. Θα αναδυθεί ίσως με δυσκολία μετά από αγώνες, ρίχνοντας όμως τελικά στον Καιάδα κάθε κακό. Και μια μέρα θα υψωθεί πάνω από τις ανθρώπινες μικρότητες και συμφορές, ζεσταίνοντας και φωτίζοντας με το ζωογόνο αναστάσιμο φως τις καρδιές και τις ζωές όλων των ανθρώπων. Έτσι η γη μας θα γίνει ένα απέραντο περιβόλι που θα βασιλεύουν αρμονικά οι δυο ήλιοι, φέρνοντας την ισορροπία στον πλανήτη μας, τον σεβασμό σε ζώα και φυτά και κάνοντας αληθινά ανθρώπινους τους Ανθρώπους, γεμίζοντας την καρδιά τους με Α ν θ ρ ω π ι ά».

-Διότι, κυρία, όταν στις ψυχές ανθίσει η στοργή, ο σεβασμός, η καλοσύνη, τότε μόνον ο καθένας από εμάς θα αξίζει να λέγεται Ά ν θ ρ ω π ο ς με το Α κεφαλαίο!!!»

Όπως καταλαβαίνετε, αυτά προήλθαν μετά από έντονες συζητήσεις και ενδελεχή ανάλυση που συνεπήρε όλη την τάξη και φώτισε και την δική μου καρδιά. Όλα αυτά τα γράφουμε -όπως ξαναείπα- στις «Χρυσές μας Σελίδες» για να μην τα ξεχάσουμε ποτέ και να ανατρέχουμε συνέχεια στις διαχρονικές αλήθειες που κρύβουν μέσα τους.

Μέσα σ’ όλα σκέφτομαι συχνά πόσο δίκιο είχαν οι Αρχαίοι μας που μεριμνούσαν τόσο για την υστεροφημία. Τι μεγαλύτερη κληρονομιά από το να σου κληροδοτήσει ο γονιός σου ένα όνομα σεβαστό απ’ όλους; Μέσα στην τάξη βλέπεις κάθε στιγμή πόσο υπολογίζουν όλοι οι μαθητές το καλό όνομα των γονιών τους και με πόση υπερηφάνεια μιλούν για την προσωπικότητα της μάνας και του πατέρα τους. Το καλό όνομα των γονιών είναι μια αδιαμφισβήτητη αξία, μια σταθερή αναφορά για το κάθε παιδί που ακουμπώντας εκεί, βρίσκει ισορροπία και νιώθει ασφάλεια, σιγουριά, πράγματα απαραίτητα για τη σωστή και υγιή συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξή του.

Όλοι μας έχουμε ανάγκη κάπου να πιστεύουμε, να στηριζόμαστε. Έτσι ποτίζεται με ζωογόνο νερό το αίσθημα της αυτοπεποίθησής μας, αφ’ ής στιγμής νιώσουμε υπερηφάνεια για τον γεννήτορά μας.

Αλλοίμονο σε όσους δεν έχουν τέτοια τύχη. Το κακό όνομα ενός πατέρα δυσκολεύει συνήθως την ζωή μας.

«Μην κάνεις παρέα με τον Αλέκο. Καλό παιδί φαίνεται, αλλά είναι γιος του Σπύρου που τόσα του καταμαρτυρούν. Δεν έχω όρεξη για μπλεξίματα τώρα...»

Θ’ ακούσεις πιθανώς και το: «Είδες καλό παιδί ο Παναγιώτης; Βγήκε μάλαμα, καμιά σχέση με τον μέθυσο πατέρα του...Κι η μητέρα του; Άσε το τι σέρνουν κι αυτηνής... Μπράβο στο παιδί που δεν έμοιασε σε κανέναν από τους δυο τους, ούτε στο ελάχιστο...»

Συνηθέστερα όμως ακούς λόγια παραπλήσια με τα πρώτα. Γι αυτό ο γονιός πρέπει να ξέρει πως, ό,τι κάνει έχει άμεση επίπτωση στα παιδιά του.

Δεν υπάρχει ωραιότερο πράγμα από το να πάει η εγγονή π.χ. ταξίδι στο νησί της μητέρας της και να της πούνε χαιρετώντας την στο δρόμο: «Εγγονή του Κωστάκη είσαι; Μπράβο σου κοριτσάκι μου! Θυμάμαι τον παππού σου. Εργατικός, τίμιος, καλός σύζυγος, τρυφερός πατέρας, όλα τα’χε! Καλή του ώρα εκεί που είναι...»

Είναι το ωραιότερο πράγμα η καλή υστεροφημία. Η μεγαλύτερη κληρονομιά που σε ψηλώνει 10 πόντους από υπερηφάνεια, συγκίνηση και χαρά.

«Όλος ο κόσμος αγαπούσε μαμά τον παππού! Ήταν όντως θαυμάσιος άνθρωπος! Και εγώ μαμά όταν με ρωτούν - ποια είσαι ; - τους απαντώ με καμάρι: Είμαι η εγγονή του Κωστάκη του Βουτσινά! Κι όλοι μου ανοίγουν την αγκαλιά τους!»

Τέτοια λόγια, ποιος γονιός δεν θα ’θελε να τ’ ακούσει, από το σπλάχνο του; Ευλογημένοι οι άνθρωποι που διασφαλίζουν την κοινωνική αποδοχή των παιδιών τους και τυχερά τα παιδιά που είχαν την τύχη να έχουν τέτοιους σπουδαίους γεννήτορες.

Τελικά, όταν φύγουμε από αυτήν τη ζωή τι μένει; Μόνο το καλό μας όνομα... Στον ουρανό της ζήσης το μόνο που αφήνουμε πίσω μας είναι μια γραμμή σαν την άσπρη αφρώδη σειρά που ελευθερώνουν τα αεροπλάνα σχίζοντας τον αιθέρα. Εξαίσιο το να είναι χρυσή η γραμμή, στραφταλίζουσα με εξαίσιους σελαγισμούς.

Τότε η λαμπρότητά της θα φωτίσει τις ζωές όσων αγαπήσαμε και στη μνήμη των συνανθρώπων μας, το όνομά μας θα σκορπά ζεστασιά και γαλήνη.

Κάτι που δεν γίνεται, αν η γραμμή που άφησες φεύγοντας είναι σκληρή και μαύρη. Διότι τότε ακόμα και οι ξένοι θα αποστρέφουν με αγανάκτηση το βλέμμα τους, οσάκις ακουστεί κάποια φορά το όνομά σου. Τελικά ο καθένας μας ό, τι παίρνει θερίζει. Σοφός ο λαός μας, αδέκαστος κριτής πάντα.

Παρουσίασα κάποιες από τις αρχές που συζητούμε στην τάξη. Βέβαια αυτά πρέπει να διδάσκονται πρωτίστως από το σπίτι. Δυστυχώς όμως σε αυτά τα χρόνια που ζούμε οι καιροί είναι δύσκολοι, εργάζονται όλοι πολλές ώρες την ημέρα, οπότε πολλοί γονείς, ένεκα της κούρασής τους, δεν συζητούν ιδιαίτερα με τα παιδιά τους. Γ ι’ αυτό και οι δάσκαλοι πρέπει να φροντίζουν να βάζουν την συζήτηση μέσα στην τάξη και να μην αρκούνται μόνον στο να κάνουν το μάθημα ψυχρά και άνευρα αποβλέποντας μονάχα στην γρήγορη κάλυψη της ύλης. Με τον σωστό προγραμματισμό και την ευσυνειδησία, όλα γίνονται, τα πάντα μπορούν να επιτευχθούν.

Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι «διδάσκω» δεν σημαίνει μόνον παροχή γνώσεων. Σημαίνει και διαμόρφωση χαρακτήρα, οικοδόμηση αξιών, ολοκλήρωση μιας δημοκρατικής, υγιούς προσωπικότητας. Για να επιτευχθούν όλα αυτά ο δάσκαλος πρέπει να πληροί πολλές προϋποθέσεις και να έχει περίσσεια ψυχικής δύναμης και να μπορεί να διαμορφώνει ένα πρόγραμμα σπουδών ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης του. Να έχει το θάρρος της γνώμης και να δραστηριοποιείται συνεχώς.

«Διδάσκω σημαίνει ουσιαστικά εμψυχώνω. Και εμψυχώνω σημαίνει εγκαρδιώνω, ενθουσιάζω, γοητεύω, ξυπνάω συνειδήσεις. Μόνο σε τέτοιες συνθήκες άλλωστε είναι εφικτή η ουσιαστική μάθηση. Για την εμψύχωση απαιτείται ευλυγισία σκέψης και δράσης, δημιουργικότητα, ευαισθησία, αυτογνωσία και αυτοκυριαρχία». (Lanakakis2004)

Επίσης: «Κανένας τύπος εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, όσο σύγχρονα Προγράμματα Σπουδών κι αν αξιοποιεί δεν είναι δυνατόν να ευδοκιμήσει, εάν ο ίδιος ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να επεμβαίνει σε αυτά δημιουργικά, να τα κρίνει, να τα αποδομεί, να τα αναδομεί και να τα μετασχηματίζει βάσει των αναγκών της δικής του μοναδικής εκπαιδευτικής ομάδας». (Illeris2009)

Συνάδελφοι, μην φοβηθείτε να κάνετε πράξη ΟΛΑ τα ανωτέρω σοφά λόγια. Η δημιουργική επέμβαση στα Προγράμματα Σπουδών, το ξύπνημα συνειδήσεων, η εμψύχωση, η ευλύγιστη σκέψη, η ουσιαστική και όχι στείρα γνώση, η ευαισθησία, η αυτοκυριαρχία, να σας γίνουν στόχος φωτεινός στο υπέροχο λειτούργημα που υπηρετείτε.

Διότι μόνο με τέτοιους δασκάλους μπορούμε να ατενίζουμε ελπιδοφόρα

προς ένα ευοίωνο μέλλον…

"Το κείμενο αυτό είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα (filonas.gr) δύο φορές. Στο τέλος αναγράφεται συμψηφισμένος ο αριθμός των προβολών και των δύο αναρτήσεων από την ιστοσελίδα αυτή".

(Εμφανίσεις filonas.gr: 424)