ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΕ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΟΝΟΥΝ -Β΄ΜΕΡΟΣ-

Διαβάζοντας τις σημειώσεις που κρατώ μετά το άκουσμα ή την ανάγνωση κάποιων γεγονότων που με προβλημάτισαν, παραθέτω και σήμερα κάποια εξ αυτών. Από την ραδιοφωνική εκπομπή του BBC “Evidence” αποκαλύπτεται ότι οι Η.Π.Α. και η Αγγλία είχαν συμφωνήσει στην διχοτόμηση της Κύπρου και έδιναν όπλα στους Τουρκοκύπριους τους οποίους και εκπαίδευαν. Σχόλιον ουδέν…

. . .

Η Τουρκία αρνείται την σφαγή 350.000 Ποντίων, τον ξεριζωμό των Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη, τον Πόντο, την Μικρά Ασία, την Ίμβρο και την Τένεδο. Είναι γνωστό βέβαια ότι η εξωτερική πολιτική της Γείτονος χώρας έχει σχεδιαστεί από τον Κεμάλ Ατατούρκ και ακολουθείται ευλαβικά από τους συνεχιστές του που προσβλέπουν σταθερά στην επίτευξή της στο απώτερο μέλλον.

Όσο και αν ο λαός φαίνεται τελευταία να κείται αρκετά φιλικά προς την χώρα μας, η σιδηρά στρατοκρατούμενη αρχή της Άγκυρας αλλού προσβλέπει. Το πιο απλό παράδειγμα, η παραβίαση του ελληνικού εναερίου και θαλασσίου χώρου μας με αεροπλάνα και πλοία τους για συνεχείς δεκαετίες πολλάκις επί καθημερινής βάσεως.

. . .

Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι η Ελλάς υπέγραψε στην συνθήκη της Μαδρίτης άρθρο που αναγνωρίζουμε εμείς οι Έλληνες τα συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο και το χειρότερο, ότι στην συμφωνία στο Ελσίνκι αναγνωρίσαμε πως υπάρχουν εκκρεμότητες στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας!...

. . .

Δυστυχώς ο μικρός Τούρκος διδάσκεται στο σχολείο του να φοβάται τον επεκτατισμό της Ελλάδας η οποία Ελλάδα… κατέκτησε τα νησιά του Αιγαίου και φέρθηκε αγνώμονα στην .....δίκαιη διαχείριση των προγόνων του με την αχαρακτήριστη Επανάσταση του 1821!... Ευτυχώς που το 1974 η πατρίδα τους κέρδισε κάποια εδάφη που τους “ανήκουν” στη βόρεια Κύπρο (!). Εμείς τι λέμε γι' αυτό;; Ποιες αντιρρήσεις έφερε το κράτος μας; Και γιατί δεν απαίτησε την άμεση διόρθωση των βιβλίων; Ευτυχέστατο γεγονός είναι ότι υπάρχουν πολλοί μορφωμένοι Τούρκοι που έχουν ανοιχτό μυαλό, αίσθηση συνδιαλλαγής προς την Ελλάδα, οι αντιλήψεις τους είναι ευρείες και σου χαρίζουν μια νότα αισιοδοξίας και ελπίδας. Φιλικότατα φέρονται οι Τούρκοι έμποροι στους Έλληνες τουρίστες και μερικοί εξ αυτών προσπαθούν να μάθουν ελληνικά για να καλύτερη εμπορική συναλλαγή.

Η ελπίδα όμως αυτή γκριζάρει σύντομα όταν σκεφτείς ότι στα βάθη της γείτονος χώρας άλλα πρεσβεύουν οργισμένα στίφη ακατάρτιστου λαού γεμάτα αμετανόητο φανατισμό…

. . .

Μα και οι Σκοπιανοί θεωρούν ότι οι Έλληνες έκλεψαν τα εδάφη τους. Στα σχολεία τους διδάσκουν ότι τμήματα εδαφικά της χώρας τους, τους τα έχουν αρπάξει Έλληνες και Βούλγαροι. Διδάσκουν δε ότι στην Ήπειρο Μακεδονία και Θράκη δεν έζησαν ποτέ Έλληνες!... Πλήρης δηλαδή διαστρέβλωση των εθνικών μας αληθειών... Και το χειρότερο είναι ότι η σκοπιανή προπαγάνδα οργιάζει στο εξωτερικό εις βάρος της Ελλάδος προσθέτοντας την διαφορετικότητα της δικής τους «μακεδονικής γλώσσας», η οποία όμως δεν είναι τίποτε άλλο από την παραλλαγή της βουλγαρικής γλώσσας… Πόσοι όμως το έχουν ψάξει το θέμα αυτό; Πόση ενημέρωση και ποια διάψευση εκ μέρους της Ελλάδας μας έχει πραγματοποιηθεί; Ποια σθεναρά στάση σε όλα αυτά έχουμε κρατήσει και πώς προστατεύεται η δική μας εθνική αλήθεια; Στα Σκόπια υπάρχει πολυμορφία πολιτών με τεταμένες σχέσεις. Υπάρχει ένα μηνιαίο περιοδικό το “State” του State Department, το οποίο τυπώνεται στο τυπογραφείο της αμερικανικής κυβέρνησης. Αυτό το περιοδικό, πριν δύο χρόνια είχε ολόκληρο αφιέρωμα στα Σκόπια τονίζοντας ότι… «η αρχαία Μακεδονία χτίζει μια σύγχρονη δημοκρατία στην περιοχή»… Από αυτό καταλαβαίνετε ότι το “State” αναγνωρίζει τα Σκόπια σαν “μακεδονικό κράτος” με μακεδονική γλώσσα. Ίσως επειδή οι Η.Π.Α. αποβλέπουν στο ουράνιο που υπάρχει στο σκοπιανό υπέδαφος. Γι' αυτό και το περιοδικό υπογραμμίζει ότι «οι Η.Π.Α. και η… “Μακεδονία” προετοιμάζουν τους ηγέτες του αύριο» και καλωσορίζουν όσους “Μακεδόνες” (Σκοπιανούς) σπουδάζουν στις ΗΠΑ. Την ίδια εποχή όμως ο πρωθυπουργός της Νότιας Αυστραλίας Μάικ Ραν κατηγόρησε τα Σκόπια ότι κλέβουν τον ελληνικό πολιτισμό και ότι η όλη κατάσταση που δημιουργείται υποκινεί πολλά προβλήματα επικινδυνότατα για την όλη περιοχή των Βαλκανίων. Και να σκεφτείτε ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες συνεργάζονται στενότατα με τους Σκοπιανούς βοηθώντας να ανθίσει το σκοπιανό εμπόριο. Κάτι που όμως παντελώς αγνοούν οι Σκοπιανοί εμπρός στις εθνικιστικές, ιμπεριαλιστικές, άνευ βάσεως, επιδιώξεις τους. Κρίμα…

. . .

Και η τελευταία είδηση - επί του πιεστηρίου όπως θα λέγαμε αν εκδίδαμε εφημερίδα - είναι ότι ο Μπερίσα της Αλβανίας ζητάει να απλωθούν τα σύνορά τους ως την Πρέβεζά μας (!), κάτι που εξώθησε τον δικό μας Υπουργό των Εξωτερικών να ακυρώσει το ταξίδι του στα Τίρανα, για να υπογραμμίσει τη δυσαρέσκεια της Ελληνικής Κυβέρνησης από τις παράλογες αυτές απαιτήσεις. Για να μην μιλήσουμε για κάποια αλβανικά ντοκιμαντέρ που με εμπάθεια μιλούν για τους ορθόδοξους ιερείς και το ελληνικό γένος γενικά.

. . .

Πριν χρόνια η αδερφή μου, που είναι και αυτή εκπαιδευτικός, με ομάδα συναδέλφων επισκέφτηκε σχολεία στη Γαλλία μέσα στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής εκπαιδευτικών. Γυρίζοντας μας είπε για την ευγένεια των Γάλλων συναδέλφων, αλλά και για την έκπληξή της όταν είδε σε βιβλία γεωγραφίας τα ελληνικά σύνορα να μην συμπεριλαμβάνουν τη Ρόδο και άλλα νησιά μας. Όλοι διερωτήθηκαν τότε γιατί δεν ενημερώνονται τα ξένα σχολικά βιβλία σε σχέση με την πατρίδα μας... Διερωτήθηκαν τότε. Τι άλλαξε σήμερα;

Διερωτώμεθα ακόμη: Το Υπουργείο Παιδείας ελέγχει το τι λένε τα βιβλία των ξένων χωρών για την Ελλάδα; Έχει διαμαρτυρηθεί για τις όποιες μεγάλες ή μικρές ιστορικές και γεωγραφικές ανακρίβειες; Έχει ελέγξει τι διδάσκονται οι ξένοι μαθητές για την Ελληνική ιστορία; Γνωρίζει τους γεωγραφικούς χάρτες που κυκλοφορούν, ως πού τοποθετούν τα εθνικά μας σύνορα;

Μήπως εμείς, παρασυρόμενοι από τον πολύ προοδευτισμό χάσαμε το μέτρο και ανεχόμαστε αδιαμαρτύρητα κάποιες «ύποπτες», φωνές για να... ξαναγράψουμε την Ιστορία μας; Μα αν γίνει κάτι τέτοιο, κάποια στιγμή η χώρα θα αφελληνιστεί.

Διότι, όποιος ξεχνά τις ρίζες του, όποιος ξεχνά την Ιστορία και την γλώσσα του, δυστυχώς είναι σίγουρο, ότι κάποια στιγμή θα χαθεί…

Λαοί χωρίς μνήμη είναι καταδικασμένοι στον αφανισμό.

Δεν συνδαυλίζουμε την εχθρική εμπάθεια και το πολεμικό παιχνίδι. ΟΧΙ!

Είμαστε φανατικοί υποστηρικτές της παγκόσμιας ειρήνης. Αυτό όμως, δεν προϋποθέτει μία χώρα που σκύβει το κεφάλι, μία χώρα δουλική, φοβισμένη, που πρέπει να λέει συνεχώς «ναι» και να οπισθοχωρεί πάντα. ΟΧΙ! Μπορούμε να υποστηρίζουμε την ΕΙΡΗΝΗ με όλο μας το είναι, διεκδικώντας συνάμα να παραμείνουν ατόφια τα όσια και τα ιερά μας, προβάλλοντας τις αξίες μας, δηλώνοντας με στεντορεία φωνή ότι τα εδαφικά και τα εναέρια σύνορά μας παραμένουν αδιαμφισβήτητα, απαιτώντας την ισότιμη αντιμετώπισή μας, δείχνοντας σε όλους με υπερήφανη σθεναρή στάση, ότι δεν σκύβουμε κεφάλι και ότι μέσα μας υπάρχει ακόμα μπόλικο από εκείνο το φωτεινό τσαγανό των πατεράδων μας. Και τότε, σίγουρα θα γίνουμε σεβαστοί και υπολογίσιμοι από τους απέναντί μας.

Η λύση βέβαια πολλών προβλημάτων μας, θα ήταν εάν κι εμείς, όπως η φίλη Τουρκία, είχαμε ένα σχέδιο εις βάθος χρόνου. Ένα σχέδιο το οποίο θα σεβόντουσαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, όποιας κατεύθυνσης κι αν ήταν. Να είχαμε μία ενιαία εξωτερική πολιτική, που θα υψωνόταν πάνω από κόμματα και προσωπικές βλέψεις, με απώτερο στόχο την ισχύ της χώρας μας και την διαφύλαξη των κεκτημένων της.

Επίσης, θεάρεστο θα ήταν αν το Υπουργείο Παιδείας βάδιζε και αυτό στον ίδιο δρόμο. Ένας ξεχωριστός επιστήμων, γνώστης των πραγμάτων, στα σεμινάριά του, ο Φανούρης Βώρος, είχε πει ότι «δυστυχώς η παιδεία είναι πολιτική πράξη». Το οποίον μεθερμηνευόμενο σημαίνει ότι ανάλογα με το τι κυβέρνηση έχουμε, φροντίζουμε να βγάλουμε και να ετοιμάσουμε τον αυριανό πολίτη. Και αυτή η προετοιμασία περνάει μέσα από τα σχολεία. Γι’ αυτό και κάθε νέος Υπουργός Παιδείας διαγράφει όσα είχε στήσει ο προηγούμενος, χαράζοντας μια δική του πολιτική στο θέμα Παιδεία.

Είναι τόσο δύσκολο να τεθεί μία σωστή βάση την οποία θα υπηρετήσουν όλοι οι επερχόμενοι Υπουργοί, προσθέτοντας ίσως, αλλά μη διαλύοντας - εφόσον η μόρφωση εξελίσσεται - αποβλέποντας μόνον στην υγιή μόρφωση των παιδιών μας, απαλλαγμένη από μεμψίμοιρους μικροκομματισμούς και πολιτικές προσωπικές αντεγκλήσεις; Είναι τόσο δύσκολο να συμφωνήσουν οι «Μεγάλοι» του κράτους μας, πάνω στο μέλλον αυτής της χώρας, που είναι τα παιδιά μας;

Αντί να μοιάζει η Παιδεία μας με το γιοφύρι της Άρτας, που «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν», θα έπρεπε να μοιάζει με ένα κάστρο που κτίζεται με ομοψυχία, σιγά αλλά σταθερά, αποβλέποντας στο να κοιτάζει το τελείωμά του, χαμογελώντας ενθαρρυντικά, έναν ολόλαμπρο, ζωογόνο, ελπιδοφόρο ήλιο. Τον ήλιο μιας υπερήφανης, σφιχτοδεμένης, μορφωμένης, αμετακίνητης, ειρηνικής Ελλάδας…

Όλα τα παραπάνω με προβληματίζουν, διότι σκέφτομαι: «Αυτά, τα γνωρίζει και ο πιο απλός πολίτης. Με τους συναδέλφους, τους γείτονες, τέτοιες συζητήσεις είναι καθημερινές. Αφού λοιπόν την λύση την γνωρίζει έκαστος εξ ημών, έκαστος από εμάς τον απλό λαό, πώς είναι δυνατόν να μην την γνωρίζουν αυτοί που μας κυβερνούν;» Ποιος μπορεί να μου απαντήσει στο ερώτημα τούτο; Υπάρχουν απαντήσεις του τύπου: «Μα, κανείς από αυτούς που κυβερνούν δεν αγαπάει την Ελλάδα» ή «Η εξουσία, η δύναμη διαφθείρει. Μπορεί ένας πολιτικός να ξεκινάει με πραγματική όρεξη να εργασθεί, βλέποντας όμως το μπάχαλο που επικρατεί και το ασύδοτο χρήμα ή υποκύπτοντας στις πανταχόθεν πιέσεις, διαφθείρεται κι αυτός ή μεταλλάσσεται σε άβουλο, διακοσμητικό πιόνι».

Απαντήσεις που τις σκέφτομαι συχνότατα και με τρομοκρατούν, εφόσον έχουν αντίκτυπο στο μέλλον της χώρας μου.

Και μέσα σε όλα αυτά, δεινοπαθούν τα σχολεία, υπακούοντας στις εκάστοτε αλλαγές. Εδώ η προσωπικότητα του δασκάλου πρέπει να υπερισχύσει. Στους ώμους του σηκώνει πολλά και πρέπει κάθε φορά να βρίσκει όχι μόνον τις λύσεις μόνος του, αλλά και τις απαιτούμενες αντοχές να ανταπεξέλθει πραγματικά ηρωικά σε χίλια δύο εμφανιζόμενα προβλήματα, όπως: Αλλαγή της δομής της οικογένειας, της κοινωνικής σύνθεσης, της οικονομικής καταισχύνης, της – για χιλιοστή φορά – αλλαγής των βιβλίων. Και να ανταπεξέλθει σε όλα με σύνεση, ηρεμία, αυτοθυσία, επιμόρφωση και απέραντη αγάπη για το αντικείμενο του λειτουργήματός του, που είναι το Παιδί.

Ας σταθούμε για λίγο στο θέμα του μαθήματος της ιστορίας, το οποίο πολλάκις χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς, συνυφασμένους με την δύναμη, την αλήθεια, την γνώση, το πάθος. Μέσα στα τόσα που πρέπει να διδάξουν στο μάθημα της Ιστορίας, οι Έλληνες δάσκαλοι, μπορούν να διδάσκουν το αντιπολεμικό πνεύμα με πάθος, με το ίδιο πάθος όμως πρέπει να διδάσκουν τις θυσίες και την ανδρεία που επέδειξε ο ελληνικός λαός σε όλες τις εκφάνσεις της ιστορίας του. Βέβαια, οι δάσκαλοι δεν πρέπει να παραμένουν καθηλωμένοι στο σχολικό εγχειρίδιο. Πρέπει να έχουν ενημερωθεί εις βάθος, να γνωρίζουν χίλια πράγματα, για να πουν τα πενήντα στην τάξη, ώστε να καταφέρουν να μείνουν στα παιδιά τα δέκα!… Σχηματικά ομιλώ, γιατί σήμερα που οι τάξεις είναι γεμάτες με παιδιά από πολλές χώρες, που πολλά από αυτά τα κείμενα του βιβλίου δυσκολεύονται όχι μόνον να το διαβάσουν, αλλά και να κατανοήσουν, ο δάσκαλος έχει πολύπλευρο ρόλο, ιδίως στην Ιστορία. Από το να μεταφράσει λέξεις που σε μας φαίνονται οικείες και το νόημά τους θεωρούμε αυτονόητο να το γνωρίζουμε - για τα αλλοδαπά παιδιά όμως δεν είναι καθόλου αυτονόητο - έως το να καταφέρει να αγαπήσουν άπαντες το μάθημα της Ιστορίας. Από το να απαλύνει εθνικές διαφορές έως να κατανοήσουν άπαντες ότι αυτά γινόντουσαν σε μια άλλη τελείως διαφορετική εποχή με φοβερές συνθήκες που ούτε εμείς δεν ξέρουμε πώς θα φερόμασταν αν ζούσαμε τότε. Ο ρόλος του διαβασμένου, κατηρτισμένου δασκάλου, είναι να βρει τη χρυσή τομή που θα ενώσει όλους τους μαθητές του, χωρίς όμως να αλλοιώσει την αληθινή ιστορία της χώρας του. Τότε μόνον θα υπάρχει ελπίδα ότι οι Έλληνες μαθητές του θα είναι υπερήφανοι για την πατρίδα τους, τότε μόνον οι αλλοδαποί μαθητές του θα νιώσουν συγκίνηση που φιλοξενούνται σε μια τόσο ένδοξη χώρα και τότε μόνον ίσως κάποτε πραγματοποιηθεί από κάποια νεότερη γενιά, η αλήθεια που λέει ότι καλόν είναι να μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη που διαβάζουμε στην Ιστορία, αλλά επιτέλους να διδασκόμαστε από αυτά.

. . .

Σκέψεις πάνω σε σημειώσεις που πονούν.

Σαν υστερόγραφο…

Είχα σκεφτεί να κλείσω το θέμα «Σκέψεις πάνω σε σημειώσεις που πονούν» στο 2ο Μέρος. Θα το ξανάπιανα κάποια άλλη φορά, γιατί είναι κάτι που με πονά ιδιαίτερα. Συνέβη όμως ένα γεγονός που νομίζω ότι ταιριάζει απόλυτα σαν επίλογος της τωρινής προσπάθειας. Δηλαδή:

Όταν έγραφα το 1ο και 2ο Μέρος, σκέφθηκα να συμπεριλάβω το δυνατό ποίημα-κείμενο, που αποδίδεται στον Φρίντριχ Σίλερ, το οποίο αποστομώνει τους πολέμιους της Ελλάδος και σε γεμίζει με ικανοποίηση και συγκίνηση. Είπα όμως να ξεκινήσω με αυτό όταν ξαναπιανόμουν αργότερα με το παραπάνω θέμα. Επέστρεφα λοιπόν σπίτι, όταν με πρόλαβε δυνατή βροχή και μπήκα στο ισόγειο μαγαζάκι της πολυκατοικίας μας, που εργάζεται ως μοδίστρα μια ικανότατη εφτανησιώτισσα, η κυρία Μαριέττα Ρεμούνδου. Τα δυο παιδιά της, μεγάλα πια, την περιβάλλουν με όλη την αγάπη και τον σεβασμό που της πρέπει. Μπαίνοντας, είδα στον τοίχο πλαστικοποιημένο, το ποίημα-κείμενο του Σίλερ! Γεμάτη έκπληξη και μεγάλη χαρά, συζήτησα μαζί της και για μια άλλη φορά χάρηκα το εύστροφο μυαλό της. Το ποίημα τής το έδωσε η κουνιάδα της η κα. Μαρκέλλα Ρεμούνδου, που έχει φωτοτυπείο και εργάζεται σκληρά, μαζί με τα δύο ευγενέστατα, εργατικότατα παιδιά της.

Η κόρη της κυρίας Μαριέττας, παντρεμένη με Ιρλανδό, ζει στην Ιρλανδία, διδάσκει «Αντιγόνη» στο Πανεπιστήμιο του Galway. Μορφωμένη με ένα πλατύ πνεύμα, κάνει υπερήφανη την πατρίδα μας στο εξωτερικό, μαγεύοντας τους ακροατές της με τα νάματα του Ελληνικού Πολιτισμού.

Η Αναστασία Ρεμούνδου-Χάουλι, είναι ένα από τα ξενιτεμένα αστραφτερά παιδιά-αστεράκια που φωτίζουν τον ουρανό της Ελλάδας μας με το σθένος, την αγάπη, την μόρφωση και την εσωτερική καλλιέργειά τους.

Μια καλλιέργεια, που μας κάνει εμάς εδώ να αναλογισθούμε τις χιλιάδες φωτεινά ελληνικά μυαλά, που αγωνίζονται εκτός των συνόρων μας, να κρατήσουν στο ζενίθ το κουράγιο μας και την εθνική υπερηφάνειά μας.

Ένιωσα μια ζεστασιά να ξεχύνεται σ’ όλο μου το είναι, κοιτάζοντας τον τοίχο της κυρίας Μαριέττας. Ένιωσα τον παλμό της ελληνικής ύπαρξης, που το μεγαλείο της αστράφτει στην μαρμαρένια λευκότητα του Ερμή του Πραξιτέλη, αλλά μπορεί να αστραποβολά και στις πτυχές της ψυχής του κάθε απλού πολίτη, που αποτελεί την αληθινή καρδιά του ακατάβλητου ελληνικού λαού.

Η Ελλάδα είναι παντού. Στα μεγάλα μουσεία, στους αθάνατους φιλοσόφους, στις αμέτρητες θυσίες στο διάβα των αιώνων, στην αδιάκοπη πάλη για επιβίωση, στα αμφιθέατρα των Μεγάλων Σχολών, αλλά και σε μια ενθουσιώδη τάξη Δημοτικού Σχολείου, όπως και σε ένα μικρό εργαστήρι της οδού Παναγιωταρά στου Γκύζη. Σε αυτήν την υπέροχη Ελλάδα, που «για λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη δόξα τραβά», σε αυτούς τους υπέροχους ανώνυμους Έλληνες, που δεν χάνουν την αξιοπρέπειά τους, αλλά βγάζουν βλαστάρια θεριά και παλεύουν με τον άδικο Γολιάθ με πάθος και ελπίδα απροσμέτρητη, σ’ αυτούς τους ξεχωριστούς Έλληνες, που το όνομά τους σημαίνει φως, γιατί φως σημαίνει Ελλάδα, αφιερώνουμε το δυνατό ποίημα του Γερμανού λογοτέχνη Φρίντριχ Σίλερ (1759-1805), το οποίο - όπως ξαναείπα στην αρχή - αποστομώνει κάθε πολέμιο της πατρίδας μας:

Καταραμένε Έλληνα,

- Όπου να γυρίσω τη σκέψη μου, όπου και να στρέψω την ψυχή μου, μπροστά μου σε βρίσκω.

- Τέχνη λαχταρώ, ποίηση, θέατρο, αρχιτεκτονική, εσύ μπροστά μου, πρώτος κι αξεπέραστος.

- Επιστήμη αναζητώ, μαθηματικά, φιλοσοφία, ιατρική,

κορυφαίος και ανυπέρβλητος.

- Για δημοκρατία διψώ, δικαιοσύνη και ισότητα, εσύ μπροστά μου, ασυναγώνιστος και ανεπισκίαστος.

- Καταραμένε Έλληνα, καταραμένη γνώση.

- Γιατί να σ’ αγγίξω;

- Για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι, ασήμαντος, μηδαμινός;

- Γιατί δεν μ’ αφήνεις στη δυστυχία μου και στην ανεμελιά μου;

(Το συγκεκριμένο ποίημα αποδίδεται στον Γερμανό Ποιητή και συγγραφέα Φρίντριχ Σίλλερ, 1759-1805). 

(Εμφανίσεις filonas.gr: 1.449)